‘Elke avond is het weer hetzelfde liedje: we zitten aan tafel voor het avondeten en onze dochter loopt om de haverklap weg. De ene keer wil ze even wat speelgoed pakken, de volgende keer ziet ze een pluisje op de grond liggen, dan wil ze even naar de wc. En zo gaat ze steeds weer met een ander smoesje van tafel. Het lijkt voor haar wel onmogelijk om rustig aan tafel te blijven zitten. Dat zorgt niet alleen voor onrust aan tafel, maar ook dat ze niet dooreet. Ze pakt tussendoor wel af en toe een hapje, maar een goede portie krijgt ze op deze manier niet binnen. We vinden het heel storend dat ze maar niet aan tafel blijft zitten. De onrust aan tafel vinden we ook echt niet fijn. En omdat wij ons er zo aan storen en er steeds wat van moeten zeggen, is het ook niet echt gezellig meer aan tafel. Wat kunnen we doen om de rust aan tafel terug te brengen?’
Deze lastige opvoedsituatie herken je misschien wel: je kind wil tijdens het eten maar niet aan tafel blijven zitten. Daardoor heeft je kind niet de rust om goed te eten en is het voor iedereen aan tafel erg onrustig. De gezelligheid is dan vaak ver te zoeken.
Hoe kun je er nou voor zorgen dat je kind wél aan tafel blijft zitten?
Dat gaat je lukken met de volgende 9 stappen. Ik leg ze je hieronder één voor één uit.
(1) Leg uit wat precies de bedoeling is aan tafel.
Hoewel je al (heel) vaak samen aan tafel gegeten hebt, hoeft niet voor iedereen precies duidelijk te zijn wat nou eigenlijk jouw bedoeling is. Daarom is het belangrijk om dat (nóg een keer) duidelijk aan je kind uit te leggen. Geef dan aan wat je van je kind verwacht. Zeg daarbij wat je kind wél kan doen. Zeg dus liever ‘tijdens het eten blijven we allemaal aan tafel zitten’ in plaats van ‘sta nou niet steeds op’. Je bedoelt hier natuurlijk hetzelfde mee, maar voor je kind is het belangrijk om te weten wat het wél kan doen.
Meer uitleg over het gebruik van de woorden ‘nee’ en ‘niet’ lees je hier.
Maak ook een duidelijke afspraak, zodat je kind weet tot wanneer het aan tafel moet blijven zitten. Je kunt bijv. afspreken dat je aan tafel blijft zitten tot dat iedereen klaar is met eten of totdat een bepaalde tijdsduur (bijv. 20 minuten) is verstreken. Pas als iedereen klaar is met eten óf de tijd om is, mag iedereen van tafel.
(2) Geef het goede voorbeeld.
De afspraak, die je bij stap 1 hebt gemaakt, geldt niet alleen voor het kind dat – nu nog – vaker van tafel gaat, maar die geldt voor iedereen die aan tafel zit. Het is belangrijk dat iedereen aan tafel zich aan die afspraak houdt. Dat betekent dus ook dat jij als ouder niet even opstaat om iets te pakken. Als er namelijk toch iemand van tafel opstaat, ontstaat er meteen onrust en is de kans groter dat je kind ook weer van tafel gaat.
Bereid daarom de tafel, voordat jullie aan tafel gaan, goed voor. Dan weet je zeker dat alles op tafel staat (bijv. servies, bestek, bekers, sausjes) van wat je nodig hebt voor deze maaltijd.
Maak je je zorgen over je kind (0-16 jaar) dat niet goed luistert, slaapt of eet? Of heb je een andere opvoedvraag, waar je graag een antwoord of oplossing voor wil?
Lees dan hier wat ik voor je kan doen om dat op te lossen.
Wil je eerst meer over mij en m’n bedrijf weten?
Lees dan hier meer over m’n achtergrond.
(3) Stap voor stap langer aan tafel zitten.
Als het avondeten bij jullie thuis nu ong. 15 – 20 minuten duurt, dan kun je van je kind – zeker als je kind jong is – nog niet verwachten dat het die hele periode aan één stuk rustig op zijn stoel blijft zitten. Zorg er dus voor dat het eetmoment niet onnodig lang duurt.
Vanaf een jaar of 4, wanneer kinderen naar school gaan, merk je dat dat steeds beter gaat.
Je kunt je kind wel leren om langer op zijn stoel te blijven zitten. Begin voorzichtig en makkelijk, zodat het goed te doen is voor je kind. Zet een eierwekkertje (of timer op je telefoon) op één minuut en laat je kind één minuut aan één stuk aan tafel zitten. Als die minuut afgelopen is én je kind rustig is blijven zitten, dan mag je kind daarna even lopen. Je kind kan dan even een rondje om de tafel lopen of geef je kind een opdracht om te doen.
Gaat dat een paar dagen goed, dan maak je de intervallen wat langer, zodat je je kind steeds wat langer op z’n stoel zitten. Gaat je kind toch eerder van zijn stoel af, dan zet je je kind terug op zijn stoel en begint de tijd opnieuw te lopen.
Deze stap werkt het beste in combinatie met stap 6. Lees dus vooral nog even verder.
(4) Laat je kind voldoende bewegen.
Zorg dat je kind ’s middags (in de tijd voor het avondeten) even zijn energie kwijt kan. Laat hem buiten spelen, ga samen naar buiten, loop een blokje om, ga een rondje fietsen, ga naar een speeltuin in de buurt of laat samen de hond uit. Vind je het geen weer om naar buiten te gaan, maak dan een ‘beweegparcours’ in je woonkamer, waar je kind lekker kan springen, klauteren, kruipen ed. Dat hoeft allemaal niet lang te duren; vaak is een half uurtje al genoeg. En dat zou je mooi kunnen doen in het half uurtje voordat je gaat koken.
TIP: Laat je kind(eren) bijvoorbeeld ook eens ‘het Grote BewegingsSpel voor Binnen’ spelen.
(5) Zorg dat je kind genoeg slaapt.
Vaak worden kinderen onrustig als ze te weinig of niet goed slapen. Zeker aan het eind van de dag merk je dat ze dan ‘opgedraaid’, druk of extra onrustig zijn. Die onrust vertaalt zich dan o.a. in dat je kind niet rustig aan tafel kan blijven zitten. Je kind heeft het gevoel dat hij steeds moet bewegen. Dus ook het verbeteren van de nachtrust en ervoor zorgen dat je kind voldoende slaap krijgt, zorgen ervoor dat je kind de rust op kan brengen om lang genoeg aan tafel te blijven zitten.
Lees hier 10 basistips om je baby, kind of tiener beter te laten slapen.
(6) Benoem wat je kind goed doet.
Het is belangrijk om je kind steeds te laten merken én te benoemen wat hij goed doet, ook aan tafel. Uiteraard vind je het niet goed of fijn dat je kind steeds van tafel gaat, maar er zijn vast dingen die hij aan tafel wél goed doet. Hij eet bijvoorbeeld netjes met mes en vork, je ziet dat hij zijn aardappels, groente of pasta met smaak opeet, hij helpt zijn zusje met haar eten etc. Ga op zoek naar wat je kind goed doet en benoem dat. Dat is ontzettend belangrijk. Kinderen vinden het fijn om te horen wat ze goed doen en zijn dan eerder geneigd om dat nóg een keer te doen. Zo wordt de kans niet alleen groter dat je kind dat fijne gedrag nog eens laat zien, maar wordt de sfeer aan tafel ook fijner. Vergeet daarin ook de andere kinderen aan tafel niet. Ook zij moeten van jou horen wat ze goed doen.
Lees ook m’n artikel over waarom het belangrijk is om je kind positieve aandacht te geven.
(7) Maak het gezellig aan tafel.
Het is belangrijk dat het gezellig is aan tafel. Als kinderen merken dat het fijn is aan tafel, dan zullen ze er graag deel van willen uitmaken. Vandaar dat het belangrijk is dat het eetmoment een fijn moment is samen. Je kunt het eetmoment gebruiken om samen bij te praten, de dag door te nemen ed. Je kunt ook samen plannen maken voor jullie eerstvolgende vakantie, weekendje weg, uitstapje of verjaardagsfeestje. Zoek een onderwerp uit waar jullie samen graag over praten en laat iedereen deel uitmaken van het gesprek.
TIP: Gebruik ook eens m’n 100 Kletskaartjes om aan tafel samen de dag door te nemen.
(8) Negeer vervelend gedrag aan tafel.
Als je stappen 1 t/m 7 allemaal consequent en met overtuiging toepast, dan is het het beste om vervelend of negatief gedrag van je tafelgenoten te negeren. En negeren is dus er helemaal niet op te reageren; niet verbaal én niet non-verbaal. Dat doe je dus ook met je kind dat steeds van tafel gaat. Je laat het dus eigenlijk gebeuren. Dat doe je in de overtuiging dat je kind wel aan tafel komt als het daar maar leuk en gezellig genoeg is. Je kind wil er dan graag deel van uitmaken en komt vanzelf terug aan tafel. Negeren werkt overigens alléén als je heel goed oplet wat je kind goed doet én als je het goede gedrag consequent benoemt (zie stap 6).
Klik hier om meer te lezen over het ‘negeren’ van gedrag.
(9) Consequentie voor het opstaan en van tafel gaan.
Ondanks alle afspraken en voorbereidingen kan het natuurlijk toch voorkomen dat je kind de afspraak eens vergeet, zich vergist of gaat uitproberen wat er gebeurt als hij zich niet aan de afspraak houdt. Kortom, je kind zal toch nog wel eens van tafel gaan. Daarbij heb je nu al een tijd (ong. 2-3 weken) zijn vervelende gedrag genegeerd. Maar je merkt dat je kind nu helemaal niet meer uit zichzelf aan tafel komt en daardoor ook te weinig of gevarieerd eet.
Dan zit er niks anders op dan dat je toch een andere strategie gaat toepassen. Stappen 1 t/m 7 blijf je uiteraard toepassen, maar nu laat je stap 8 achterwege. Daarvoor komt stap 9 in de plaats.
Wanneer je kind zich nu niet aan de afspraak (‘we blijven allemaal aan tafel zitten totdat iedereen klaar is met eten’) houdt, dan volgt er een consequentie. Die consequentie geef je je kind, ongeacht de reden dat je kind van tafel gaat. Het is belangrijk dat je kind vooraf weet welke consequentie er volgt wanneer hij toch van tafel gaat.
Consequenties zijn natuurlijk nooit leuk; niet om te geven, niet om te krijgen. Toch is het belangrijk dat je kind leert dat hij zich aan jullie afspraken houdt. Met punten 1 t/m 7 doe je er in principe alles aan om je kind aan tafel te houden én om hem positief te benaderen. Realiseer je dat je kind eigenlijk steeds zelf de keuze maakt om aan tafel te blijven zitten of om toch – tegen beter weten in – van tafel te gaan. Dat gaat niet heel bewust, zeker niet als je kind gewend is om steeds van tafel te kunnen gaan, maar toch heeft hij geleerd dat het kan. Hij moet nu leren dat van tafel gaan echt niet meer kan.
Mogelijke consequenties kunnen in dit geval zijn: zijn stoel een stukje van tafel wegschuiven / omdraaien, in de hoek staan, op een aparte stoel gaan zitten, zijn bord wegzetten etc. Het gaat hierbij natuurlijk niet om de specifieke consequentie, het gaat om de boodschap, die je je kind geeft voordat hij de consequentie krijgt. Voordat je je kind bijv. op die extra stoel zet, leg je nog eens duidelijk (kalm & beheerst) uit waarom je kind daar moet gaan zitten.
Hier lees je meer over het geven van logische consequenties.
Toch nog even dit…
Uiteraard is het belangrijk dat het in eerste instantie gewoon gezellig is aan tafel. In het algemeen kun je nl. stellen dat als het gezellig genoeg is aan tafel je kind daar graag deel van willen uitmaken en graag aan tafel blijft zitten. Het liefst wil je daarom ook geen consequenties geven, want zodra er consequenties volgen is het direct niet meer zo gezellig aan tafel. Het heeft in eerste instantie dus niet de voorkeur om consequenties in te zetten, maar soms kan het noodzakelijk zijn om je afspraak op deze manier toch wat ‘kracht’ bij te zetten.
Wil je graag reageren op dit artikel?
Dat mag! Zet jouw reactie dan onder dit bericht. Houd het wel constructief, liefst in de vorm van ‘Tips & Tops’. Dankjewel voor je medewerking!
Wil jij meer OpvoedTips van Joyce lezen én ze als eerste in je mailbox ontvangen?
Dat kan! Helemaal gratis en vrijblijvend. Aanmelden is heel eenvoudig.
Cadeau: Als welkomstcadeau ontvang je meteen na je aanmelding het E-book ‘Nóg meer genieten van je kind – 5 x 5 OpvoedTips’.
Je leest er hier meer over.
Heb je vragen over één van deze thema’s, wil je meer weten over het onderwerp of heb je een andere opvoedvraag?
Neem dan contact met me op.
Met vriendelijke groet,
Joyce Akse
Opvoedcoach & Psycholoog | http://www.aksecoaching.nl | info@aksecoaching.nl
© 2021. Joyce Akse / Akse Coaching, alle rechten voorbehouden.
Klik hier voor jouw dagelijkse portie OpvoedInspiratie op Facebook.
Voor dit artikel gebruikte Joyce de volgende websites:
– ‘De opvoedkwestie: mijn kind blijft niet aan tafel zitten’. RTL Nieuws. Klik hier.
– ‘Van tafel tijdens het eten: ja of nee?’, Ouders van Nu. Klik hier.
Lees ook andere artikelen van Joyce met waardevolle OpvoedTips:
– ‘10 basistips om je kind of tiener beter te laten eten (incl. praktische tips).‘
– ‘Mijn kind eet zo slecht. Moet ik me zorgen maken?’ [Interview met eetexpert drs. Eline de Haan]
– ‘Vind ik niet lekker!’ (Over jouw rol aan tafel en hoe jij er voor kunt zorgen dat je kind beter eet.)
– ‘Sturing & verbinding: Waarom beide aspecten onmisbaar zijn in de opvoeding van jouw kind.‘
Klik hier voor andere opvoedtips, bijv. over voeding, media, beweging ed.
© De foto van Joyce Akse is gemaakt door Ilona Tychon Fotografie.
Ga (terug) naar de website van ‘Akse Coaching – Opvoedcoaching & Opvoedadvies’.
Zoals je bij punt 1 las, is het belangrijk om je kind (en jezelf) aan de gemaakte afspraak te houden. Maar dat is nog niet alles. Als je kind zich er (herhaaldelijk) niet aan houdt, dan is het belangrijk dat je je kind een consequentie geeft. Uiteraard is het nu niet de bedoeling om je kind zo maar allerlei consequenties te geven. Een goede consequentie past bij de situatie, waarin je kind zich niet aan de afspraak hield.
Iedere ouder trapt er wel eens in: een opvoedvalkuil. Je bent je er misschien niet echt bewust van, maar onbewust pak je dan een situatie onhandig aan, waardoor je kind juist niet leert om naar je te luisteren. Sterker nog, deze tactieken werken vaak averechts.
Dit punt is eigenlijk het aller-, aller-, allerbelangrijkste in de opvoeding en mag dus absoluut niet ontbreken. Helaas gaat het nog wel eens mis, om de eenvoudige reden dat we als ouders soms bang zijn om onze kinderen te ‘verwennen’. We zijn bang om ons kind ‘te veel’ positieve aandacht te geven. Toch bestaat er niet zo iets als ‘te veel’ positieve aandacht geven. Verwennen is op deze manier dan ook echt niet mogelijk.
Nog zo’n onmisbaar concept binnen (positief) opvoeden, waardoor je kind beter naar je gaat luisteren, is om er als ouder voor te zorgen dat je kind zich gezien en gehoord voelt. Het is zo belangrijk dat je kind zich door jou begrepen voelt.
Iedere ouder heeft al wel eens ervaren dat te weinig slapen echt een flinke wissel op je kan trekken. Na een periode van slecht of weinig slapen, ben je overdag niet alleen ontzettend moe, maar kun je ook minder hebben van anderen om je heen, ben je prikkelbaarder, heb je een korter lontje, ben je sneller boos en gefrustreerd, kun je je minder goed concentreren, heb je minder energie, ben je sneller ziek en ga zo maar door. Dat geldt voor kinderen natuurlijk net zo; daarnaast hebben zij de slaap hard nodig voor hun groei en ontwikkeling. Je kunt je wel voorstellen dat kinderen, die goed en voldoende slapen, overdag beter naar hun ouders luisteren.
Voor partners kan het soms nog best een uitdaging zijn om qua opvoeding op één lijn te zitten. De verschillen in jullie aanpak kunnen komen doordat jullie zélf allebei een andere opvoedaanpak hebben genoten; en misschien wil je de aanpak, die je zelf als kind kreeg, graag overnemen óf juist helemaal niet. Of jij hebt over specifieke opvoedtheorieën gelezen en wil die graag toepassen, maar je merkt dat je partner daar totaal niet achter staat.
Bij punten 6 en 7 gaf ik al aan dat het voor je kind belangrijk is om een gezonde leefstijl te hebben en om voldoende te slapen. Dat geldt voor jou als ouder natuurlijk net zo goed. Ook voor jou is het namelijk belangrijk om voldoende te slapen, gezond te eten en voldoende te bewegen. Misschien ken je de uitdrukking ook wel: ‘als je goed voor jezelf zorgt, dan kun je beter voor anderen zorgen’. En misschien komt er bij jou als volwassene nog wel bij dat je de mate van (chronische) stress probeert te beperken.
Welke lastige opvoedsituatie zich ook voordoet, het is altijd belangrijk dat jij als ouder rustig probeert te blijven. Jij geeft je kind altijd een voorbeeld van hoe je in leuke, fijne of juist lastige situaties kunt reageren. Uiteraard heb je liever niet dat je kind gaat schreeuwen, schelden of tieren als hij boos, verdrietig, gefrustreerd of teleurgesteld is; doe dat dan zelf ook niet. Je kind ziet jou namelijk als voorbeeld. En vergis je niet: ook al zeg je nog zo vaak tegen je kind dat het belangrijk is om rustig te blijven, als je dat zelf niet doet, heeft je uitspraak weinig waarde. Je kent de volgende uitspraak misschien wel: ‘Je kind doet zoals jij doet, niet zoals je zegt’.
Ouders vragen me wel eens wanneer het het beste moment is om hun kind het middagdutje te laten overslaan. Zoals je misschien wel vermoedt, is het helaas niet mogelijk om daar een exacte leeftijd voor te geven. Dat is echt voor ieder kind verschillend…
(1) Heeft je kind ’s middags duidelijke signalen van vermoeidheid (bijv. veel gapen, in de ogen wrijven, rustig of stil worden, of juist hyperactief gedrag vertonen)?
Met de ontlasting is dat echter een heel ander verhaal. Een tijdje geleden poepte je kind wel eens op de wc (of op het potje), maar dat was meer toeval dan opzet. Hij bleef er toen heel rustig onder; hij was zelfs wel trots op zijn creatie. Maar hoe je kind nu reageert, is echt een ander verhaal. Op dit moment wil je kind namelijk ABSOLUUT NIET op de wc (of op het potje) poepen. Zodra jij merkt dat hij moet poepen, wil je hem naar de wc brengen; je kind schreeuwt dan echter moord en brand. Hij reageert dus best heftig, maar je begrijpt niet goed waarom. Je vraagt je af hoe je het voor elkaar krijgt om hem binnenkort toch op de wc (of op het potje) te laten poepen…
Het is belangrijk om te weten dat je kind niet iedere dag hoeft te poepen. Eén keer in de 3-4 dagen is vaak al voldoende. Het is goed om te weten wat je mag verwachten, zodat je ook goed de rust kunt bewaren als je kindje een tijdje niet poept. Dat is dus niet meteen een groot probleem!
Zodra je je kind gaat dwingen of forceren om naar de wc te gaan, bijv. door hem/haar er resoluut op te zetten, terwijl hij heel duidelijk aangeeft dat hij dat niet wil, dan heeft dat een averechts effect. Je kind wordt daardoor alleen maar bevestigd in het idee dat poepen niet fijn is en zal op deze manier alleen maar een nog grotere aversie tegen het poepen krijgen. Voorkom dus ten allen tijde dat je je kind gaat dwingen om op de wc te poepen.
Hoewel dwingen averechts werkt (zoals je bij punt 3 las), werkt positief stimuleren juist heel goed. Dat doe je op een manier zoals een goede sportcoach dat ook zou doen; hij geeft je het vertrouwen dat je het kunt, hij begeleidt je stap voor stap naar het einddoel en moedigt je onderweg steeds aan. Hierdoor groeit je zelfvertrouwen en ineens durf je toch de volgende stap te zetten. Zo werkt dat hetzelfde met je kind.
Als je kind absoluut niet op de wc wil gaan zitten, dan heeft hij daar een reden voor. Denk niet te makkelijk dat jij weet welke reden je kind heeft om er niet op te willen zitten; vraag het aan je kind. Kinderen van een jaar of 2-3 kunnen je dat doorgaans al best uitleggen. Misschien is je kind nl. wel bang dat hij in het gat van de wc valt, is hij geschrokken van het geluid van het doorspoelen of denkt hij dat hij met de poep mee weggespoeld wordt (of misschien is er nog wel een heel andere reden). Lach die reden niet weg, maar neem ‘m serieus. Leg uit hoe het wél zit en laat je kind – onder jouw rustige begeleiding – zien dat er niks gebeurt. Herhaal dat zo vaak als het voor jou kind nodig is.
Zodra je kind ook maar iets doet wat jij fijn vindt én wat hij van te voren niet deed, dan benoem je dat meteen. ‘Wat goed dat je zo rustig met me meeloopt.’ of ‘Wat goed dat je even op de wc probeert te zitten.’ Je geeft je kind een compliment, een high five, een box, een kus, een knuffel; net wat je kind het fijnst vindt. Het is heel belangrijk dat je kind specifiek weet wat hij goed gedaan heeft; daardoor wordt de kans alleen maar groter dat hij het nóg een keer gaat proberen.
Zorg dat je kind tijdens het plassen & poepen lekker op de wc kan zitten 
Zorg ervoor dat je kind gezond eet, d.w.z. vezelrijke voeding. Het liefst dus volkoren brood, volkoren pasta, volkoren rijst etc. Ook voldoende groente en fruit zijn belangrijk voor een gezonde stoelgang.
Heb je voor je gevoel alle punten al ter harte genomen en zie je nog geen vooruitgang? Las dan de komende 2-3 weken een pauze in. Je doet in die tijd helemaal niks aan de poeptraining. Uiteraard laat je alle andere dingen, die je kind wél doet op het gebied van zindelijkheid, gewoon doorlopen. Dus als je kind wel gewoon op de wc plast, dan blijf je dat gewoon doen. Het gaat dus alleen om een pauze omtrent het poepen.
Boosheid is een emotie die erbij hoort, zowel voor kinderen als voor volwassenen. Wat kinderen echter moeten leren, is dat je niet zomaar alles kunt zeggen of doen als je boos bent. Ze moeten nog leren hoe ze hun boosheid in goede banen kunnen leiden. Wij als volwassenen spelen daarbij een belangrijke rol. In dit artikel deel ik 6 stappen waarmee je je kind kunt leren z’n boosheid te beheersen om zo woedeaanvallen te voorkomen! 
Het is ook belangrijk dat je kind leert inzien dat het zelf kan kiezen hoe het naar een situatie kijkt en hoe het met zijn boosheid omgaat. Dit kun je doen door je kind eens te laten nadenken over een situatie, waarin het nog niet zo lang geleden boos werd. Schrijf op wat het toen allemaal deed, voelde en dacht. Vraag je kind hoe het op een andere, meer positieve manier tegen die situatie aan zou kunnen kijken. Je kind kan bijvoorbeeld opnieuw nadenken over de opmerking die over hem gemaakt werd, waar het zo boos over werd (bijv. het was als grapje bedoeld) of de duw die hij kreeg (bijv. de ander struikelde en viel per ongeluk tegen hem aan).
– Zeggen ‘stop, hou op, ik vind het niet meer leuk’ (voor jongere kinderen).
Als je weet dat je kind het moeilijk vindt om zijn boosheid in goede banen te leiden, dan is het belangrijk om er regelmatig kort op terug te komen. Vraag je kind tussen neus en lippen door: ‘Ben je vandaag nog boos geweest?’. Als dit zo is, kun je je kind vragen uit te leggen wat er gebeurde, wat je kind wilde doen, hoe het heeft gereageerd en hoe het afliep.
1. Verplaats je in het probleem of de lastige situatie van je kind. Luister goed en aandachtig naar wat je kind zegt en veroordeel je kind niet.
Als je kind zich niet aan de afspraken houdt en in zijn boosheid toch ontoelaatbaar gedrag vertoont, dan mag er een consequentie volgen. Denk dan aan een consequentie als even stil zitten op een stoeltje of in de hoek staan.
Bij tieners kun je op het moment van (dreigende) heftige boosheid een time out instellen. Op die manier neem je even letterlijk afstand van elkaar om allebei rustig te worden. Als je daarna weer met elkaar gaat praten, dan is het goed om de stappen te doorlopen zoals beschreven bij tip 5. Spreek af hoe jullie in het vervolg met deze situatie omgaan en op elkaar willen reageren. Eventueel herhaal je de gemaakte afspraken, voeg je nieuwe afspraken toe en bespreek je de consequentie(s). Je tiener kan daar natuurlijk in meedenken. Bij tieners houd je als ouder of leerkracht wel de regie, maar je manier van communiceren wordt steeds meer gelijkwaardig.
Misschien weet je het nu nog niet zeker, maar na het lezen van dit artikel weet je het vast wel. In dit artikel ga ik je namelijk uitleggen wat ‘introversie’ precies is. Uiteraard houd ik het niet bij een definitie, want er is nog veel meer over dit onderwerp te vertellen. Ik geef ook aan welke vooroordelen er bestaan over introverte kinderen, welke voor- en nadelen er voor je kind aan zitten om introvert te zijn en wat het verschil is tussen introversie en verlegenheid. Tenslotte geef ik je handige tips voor als je het idee hebt dat je kind het behoorlijk lastig vindt om introvert te zijn.
Introverte kinderen… 
Introversie is een aspect van je persoonlijkheid. Je kent misschien ook wel andere persoonlijkheidskenmerken, als extraversie (tegenovergestelde van introversie), vriendelijkheid, zorgvuldigheid, emotionele stabiliteit en openheid voor nieuwe ervaringen; de zg. Big Five-persoonlijkheidfactoren. De persoonlijkheid van jouw kind (of van jou zelf) is een specifieke combinatie van deze persoonlijkheidskenmerken / -factoren.
Soms worden de termen ‘verlegenheid’ en ‘introversie’ als synoniem gebruikt, maar ze betekenen toch echt iets anders. Ik zal het verschil hieronder voor je uiteenzetten.
– Ze kunnen het gevoel hebben dat ze zich anders moeten gedragen dan dat ze uit zichzelf doen (bijv. ze horen dat ze meer met andere kinderen moeten spelen of meer van zich moeten laten horen) of ze krijgen opmerkingen over hun gedrag (bijv. Wat ben je maar stil?, Ben je je tong verloren?). Hierdoor kunnen ze het gevoel krijgen dat ze anders dan anders of niet goed genoeg zijn.
(1) Neem je kind serieus en accepteer hem zoals hij is. 
Met dit artikel heb ik duidelijk willen maken dat er helemaal niks mis is met kinderen, die introvert zijn. Het is dan ook voor introverte kinderen helemaal prima om te zijn wie ze zijn. De ene persoonlijkheidseigenschap is nou eenmaal niet beter dan de andere; het maakt dus helemaal niks uit of je kind nou introvert of extravert is. 
Als kersverse ouder wil je natuurlijk niets liever dan heerlijk genieten van je baby. Je hebt 9 maanden toegeleefd naar de komst van je kleintje en je keek er naar uit om lekker samen te knuffelen en te tutten, om samen te wandelen, om liedjes voor je baby te zingen, noem maar op. Natuurlijk weet je ook wel dat je baby eens af en toe gaat huilen en dat je hem dan kunt troosten.
‘Als orthopedagoog en onderzoeker was ik altijd al geïnteresseerd in kinderen, ouders en het gezin. Daarnaast ben ik zelf moeder van 3 kinderen. Toen mijn 2e baby werd geboren, begon ze een aantal weken na de geboorte heel veel te huilen. Ik wilde er natuurlijk voor haar zijn, ik wilde haar helpen en troosten, maar dat lukte me niet goed. En dat terwijl ik daar bij onze oudste nooit moeite mee had gehad. Ik werd er heel moe van en kreeg sombere gevoelens. Ik begon zelfs aan mezelf als moeder te twijfelen. Ik deed het toch niet anders dan bij m’n oudste; waarom lukte het me nu niet om haar te troosten? Wat deed ik fout?
Op een gegeven moment was ik alleen thuis met m’n dochtertje, toen m’n oog op de krant viel. Daar stond een titel als ‘Zij krijgt alle baby’s stil’. Mijn aandacht was natuurlijk direct getrokken. Het was een interview met Carole Lasham, kinderarts in het Tergooi Ziekenhuis. Zij was naar een congres geweest in Amerika, waar ze Harvey Karp, kinderarts en ontwikkelaar van de Happiest Baby methode, voor zag doen op welke manier hij nagenoeg alle huilende baby’s rustig kreeg. Lasham was er helemaal van onder de indruk. Ze ging de methode toepassen in haar werk als kinderarts en merkte ook daar dat de methode bijzonder effectief was. Ze realiseerde zich dat je dus niet lijdzaam hoeft toe te zien dat jouw gezonde baby veel huilt en dat er dus een manier is om ouders met een praktische methode te leren hoe je je baby kunt troosten.
Nog kort even terug naar de periode, waarin ik mijn dochter moeilijk kon troosten: ik merkte dat de boodschap voor ouders vaak was dat het huilen na een tijdje wel minder zou worden en dat je niet veel anders kon doen dan dat te accepteren en af te wachten. De geijkte tips* worden natuurlijk wel gegeven, maar ook als je die toepast kan je baby nog veel huilen. Ouders weten gewoon niet wat ze nog meer kunnen doen.
Roos Rodenburg studeerde orthopedagogiek aan de UvA. Ze promoveerde in 2006 op de relatie tussen gezinsfactoren en psychopathologie bij kinderen met epilepsie. Sinds 2011 werkt zij als universitair docent bij de 
Uiteraard wil iedereen graag weten waarom baby’s huilen en is iedereen op zoek naar de oorzaak. Alleen denk ik dat we die waarschijnlijk moeilijk of niet zullen vinden, omdat iedere baby anders is. Afhankelijk van de baby kun je wel zeggen dat je beter de ene strategie kunt toepassen of juist de andere.
Het huilen van de baby grijpt aan op het hele zenuwstelsel van de ouder(s): ze krijgen zweet in hun handen, hun hartslag gaat omhoog en hun motorcortex komt in actie. Vooral dat laatste is een indicatie dat ze iets willen gaan doen, ze willen actie ondernemen. En daar komt dan ook vooral het gevoel van onbehagen bij de ouders vandaan op het moment dat de baby huilt: ze willen fysiek wat gaan doen, ze willen hun baby troosten, alleen merken ze vaak dat wat ze doen niet goed of voldoende helpt. Dat kan stress en onmacht bij de ouder geven, en op de langere termijn, uitputting, een gevoel niet goed voor de baby te kunnen zorgen of sombere gevoelens.
Dus als je je baby hoort huilen, dan wil je in actie komen, bijv. om je baby het gevoel van veiligheid te geven. Je kunt je alleen wel nog afvragen of de baby zich wel echt veilig voelt als het – ondanks dat het in jouw armen ligt – maar door blijft huilen. Ook dan zou de baby namelijk nog steeds een gevoel van onveiligheid kunnen ervaren (niet door de ouder, maar door het ongemak of het blijven huilen an sich). Of dat laatste daadwerkelijk zo is, is op dit moment nog onbekend. In ons onderzoek zagen we echter wel dat wanneer baby’s bij hun moeder op schoot zaten, de baby’s al signalen van onrust gaven, zoals jengelgeluidjes, maar ook een relatief hoge hartslag. Naast de nabijheid van de ouder lijkt er dus ook nog iets anders nodig om de baby te kalmeren. Baby’s die door hun ouder werden gewiegd en gesust waren minder onrustig en hadden een lagere hartslag dan als ze bij hun moeder op schoot zaten zonder dat de moeder wiegde en suste. De moeder moest de baby dus niet alleen tegen zich aanhouden, maar ook op een andere manier in actie komen, bijv. door te wiegen of te sussen. Het lijkt er dus op dat troostende stimuli als kalmerende susgeluiden en wiegen belangrijk zijn in het verminderen van ‘ongemak’ bij de baby.
Ouders denken vaak dat hun baby huilt omdat het last heeft van darmkrampjes, maar daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. Er wordt wel onderzocht of er bij deze baby’s sprake is van slechtere darmflora, maar daar is op dit moment nog geen consensus over.
Ouders horen vaak dat hun baby huilt omdat het te veel prikkels of een te druk programma heeft gehad. Daardoor is het overprikkeld geraakt en heeft het vervolgens tijd nodig om af te schakelen. De oplossing die dan wordt aangedragen is prikkelreductie, bijv. wakker wegleggen op een stille plek.
Voor het troosten van je baby kun je de 5 stappen goed gebruiken, ook als je baby niet zo veel huilt. Als je je baby in een draagdoek wil doen, dan is het goed om – zeker in het begin – je baby eerst op een andere manier te kalmeren (bijv. door de 5 stappen) en daarna pas je baby in de draagdoek te doen. Op die manier krijgt je baby een positieve associatie met de draagdoek. Dat zorgt ook voor een andere beleving van de draagdoek door jouzelf, want dan wordt het geen middel om maar steeds het huilen tegen te gaan. Je kunt een draagdoek gebruiken als je ‘m fijn vindt. Maar het is dus wel belangrijk om je baby eerst te kalmeren en daarna in de doek kalm te houden en zich prettig te (blijven) laten voelen.
Soms merk je dat je baby lastig in slaap valt in zijn eigen bedje. Ook dan kun je je baby nog steeds kalmeren met 5 stappen, maar eerst buiten het bedje. Als je je baby in zijn bedje gaat leggen, dan buig je eerst voorover in het bedje. Dan leg je hem eerst op zijn zij in bed en daarna pas rustig op zijn rug. Als je baby bij het op de rug leggen toch weer wat onrustig reageert, dan blijf je voorovergebogen over je baby hangen en leg je hem terug op zijn zij. Je legt je onderarmen dan aan weerszijden van je baby, wiegt je baby al liggend zachtjes heen en weer met je armen en ‘sust’ in zijn oor. Zodra je baby gekalmeerd is, kun je hem rustig op zijn rug leggen. Deze vaste stappen en duidelijke aanpak zorgen ook weer voor voorspelbaarheid bij je baby. Ook op deze manier kun je je baby dus gewoon in zijn eigen bedje laten slapen.
Dit thema ligt vaak heel gevoelig. Ouders hebben door deze opvattingen namelijk het gevoel dat ze geen goede ouder zijn als ze niet 24/7 klaar staan. Het lijkt wel een ‘alles of niets’-situatie, terwijl dat niet zo hoeft te zijn. Het komt er juist op aan dat je overdag goed op elkaar kunt reageren. Het is dus niet zo dat je als ouder alleen maar door dag en nacht bij je baby te zijn de voorwaarde is om adequaat op hem te reageren.
Vaak wordt gedacht dat baby’s niet kunnen of mogen doorslapen, omdat ze ’s nachts of om de 3-5 uur een voeding nodig hebben. Dat geldt echter niet voor alle baby’s.
We weten uit onderzoek (én vele ervaringen van kersverse ouders) dat de Happiest Baby Methode goed werkt. We moedigen je aan deze 5 stappen dus ook bij jouw baby toe te passen. Daarnaast is het belangrijk om voor voorspelbaarheid voor je baby te zorgen. Daar dragen deze stappen natuurlijk ook aan bij, omdat je ze steeds op dezelfde manier en in dezelfde volgorde gaat uitvoeren. Hou daarbij echter de signalen, die je baby je steeds geeft, in de gaten.
Het is heel belangrijk om te weten hoe het is om een baby te hebben en wat er dan op je af kan komen. Alle baby’s huilen, maar de mate waarin ze dat doen verschilt per baby. Maar realiseer je dat zelfs als je baby niet voldoet aan de officiële richtlijnen voor een huilbaby (3 uur per dag, 3 dagen per week, 3 weken lang) het ook dan te veel voor je kan zijn. Zorg tijdens je zwangerschap al voor een goede voorbereiding op wat je als ouder kunt doen als je baby (veel) huilt; weet wat je dan kunt doen. Het is goed om te weten hoe je je baby kunt troosten en te weten hoe dat werkt met het slapen van je baby. Als je het pas bij het consultatiebureau gaat hebben over slapen en huilen, dan ben je al een paar weken met je baby onderweg en dan kun je al afgegleden zijn van huilen naar slaaptekort en dan is het leed al geleden. Als je je goed voorbereid en weet wat je kunt doen, dan is dat gelukkig vaak goed te voorkomen!
Zorg ervoor dat je je baby in de kraamweek goed leert kennen. Ga op zoek naar de signalen die je baby je geeft als hij honger of slaap heeft. Deze signalen kunnen wel veranderen naarmate je baby ouder wordt. Zorg niet alleen tijdens de kraamperiode maar ook erna voor veel huid-op-huid-contact. Dat helpt je baby om zich prettig te voelen. Kies bijv. één voeding uit waarbij je je baby helemaal bloot op je buik legt (zowel bij borst- als flesvoeding).
Dat verschil zie je ook nog bij volwassenen terug: als vrouwen huilen is het eigenlijk niet zo erg, maar als mannen huilen wordt dat eerder gezien als teken van zwakte. Van mannen verwacht onze maatschappij veel meer dat ze niet huilen en dat zij hun emoties goed kunnen beheersen…
– Hij heeft pijn (bijv. hij heeft net zijn hoofd gestoten).
In sommige situaties heeft huilen trouwens een duidelijke signaalfunctie: bijv. als je je kind plotseling hard hoort huilen, zul je waarschijnlijk sneller naar hem toe gaan dan wanneer je kind je rustig vraagt: ‘mama, kom eens even’. Bij plotseling huilen ga je onmiddellijk kijken wat er aan de hand is. Je ziet dan al snel dat je kind zich bezeert heeft na een val of dat het zich pijn heeft gedaan omdat het zich gestoten heeft. Daardoor ga je – indien nodig – ook sneller over tot actie door bijv. te koelen of de huisarts te bellen. Huilen kan juist dan ook heel belangrijk en positief zijn.
Alleen wordt het natuurlijk wel vervelender of lastiger als de mate van verdriet of het huilen niet goed past bij de situatie. Dus als je kind te hard of te lang blijft huilen als er eigenlijk niks meer aan de hand is. En dat laatste komt natuurlijk wel eens voor. Misschien is dat ook bij jou wel een bron van ergernis…? Hieronder lees je wat je kunt doen om je kind dan minder te laten huilen.
Ik kan me goed voorstellen dat het voor jou ontzettend vervelend is als je kind voor de zoveelste keer die dag of die week huilt. Ik hoor ouders vaak verzuchten ‘Ben je nou weer aan het huilen?’, ‘Waarom huil je nú weer?’ of ‘Wat ben je je nu alweer aan het aanstellen…?’.
Dat kan als volgt:
Je mag het huilen bij je kind zien als: ‘Ik weet het zelf even niet meer. Ik kan wel wat hulp gebruiken’.
Het is belangrijk om het gevoel van je kind serieus te nemen. Dus ook al kun je je niet helemaal (of totaal niet) voorstellen dat je kind ergens verdrietig, boos of gefrustreerd om is, je kind is het op dat moment wél. Hij heeft er dan niks aan als jij zegt ‘ach, je hoeft niet te huilen’ of ‘ik snap echt niet waarom je nu zo moet huilen’. Je kind zal zich dan niet serieus genomen voelen. Het gevoel dat hij heeft is echt, ook als jij zijn probleem niet helemaal begrijpt.
Als je vindt dat je kind snel huilt en je dat lastig vindt, dan is het natuurlijk goed om (naast het toepassen van de bovengenoemde punten) er ook met je kind over te praten. Ga ook dan samen op zoek naar de oorzaak van het huilen. Weet je kind in welke situatie het sneller huilt en waarom is dat dan precies? Wat gebeurt er in die situatie waardoor je kind gaat huilen? Waar heeft je kind dan precies moeite mee? Je kunt misschien samen met je kind voor een week een dagboekje bijhouden, waarin je dagelijks samen deze vragen beantwoord.
– ‘Nijntje huilt’ (Dick Bruna)
De laatste tijd merk je dat je kind steeds vaker brutaal tegen je is. Als je hem iets vraagt om te doen, dan heeft hij altijd wel een weerwoord klaar. ‘Nee, echt niet. Doe het lekker zelf!’, zegt je zoon ineens. Of je dochter vraagt jou iets op een commanderende manier; een manier die jij absoluut niet fijn vindt. ‘Geef me die pen nu!’, zegt je dochter. Ook overdreven hard zuchten of met de ogen rollen als je iets vraagt, kun je tot brutale reacties rekenen. Soms krijg je zelfs het idee dat je kind gewoon geen respect meer voor jou heeft en dat is absoluut geen fijn gevoel…
– Je kind is boos door iets dat die zelfde dag of een tijdje geleden gebeurd is. Hij voelt zich boos op iemand of misschien wel machteloos over een specifieke situatie en reageert dat gevoel af op jou.
Als je kind brutaal tegen jou doet, dan zul je zelf waarschijnlijk merken dat je boos wordt. Dat is haast onvermijdelijk. Het belangrijke (en lastige…) aan die situatie is echter dat je juist op dát moment kunt laten zien hoe jij met jouw boosheid omgaat. Je kind leert dan niet alleen maar door van jou te horen hoe het zou moeten, maar ziet het jou ook in praktijk toepassen.
Als je kind brutaal tegen je doet, dan zit daar vaak een gevoel van boosheid en/of machteloosheid onder. En het gevoel van boos zijn is natuurlijk heel normaal en menselijk. Met dat gevoel is op zichzelf helemaal niks mis; dat heeft iedereen.
Als je vindt dat je kind brutaal tegen je doet, dan zeg je dat op een rustige manier tegen je kind. Je geeft aan dat hij het op een vriendelijke manier kan vragen en dat je dan naar hem zult luisteren. Die uitleg is heel belangrijk. Je kind zal van jou moeten leren hoe jij wil dat hij met jou omgaat.
Uiteraard zal je kind niet de hele dag door alleen maar brutaal op jou of anderen reageren. Je kind zal ook nog vaak genoeg op een aardige, vriendelijke en sympathieke manier reageren.
Als jullie allebei rustig zijn, is het goed om kort met je kind over het voorval en zijn reactie op jou of zijn manier van communiceren terug te komen.
Ouders vragen me wel eens hoe ze hun kind meer zelfvertrouwen kunnen geven.
Als je een gezonde basis zelfvertrouwen bezit, kun je niet alleen goed omgaan met successen, maar ook met tegenvallers. Het bepaalt (mede) de manier waarop je naar jezelf kijkt en hoe je jezelf behandelt. Als je voldoende zelfvertrouwen hebt, dan blijf je jezelf ontwikkelen en weet je waar je mogelijkheden liggen (en je benut die ook). Het zorgt er ook voor dat je rustig en kalm kunt handelen, ook als je tegenwerking ervaart. De moeilijkheden die je in je leven tegenkomt, ervaar je als een uitdaging, als iets om van te leren; niet als een groot probleem.
Er zijn ook factoren, die voor een negatief zelfbeeld bij je kind kunnen zorgen:
Alle kinderen hebben een bepaalde mate van vrijheid nodig. Ze leren bepaalde vaardigheden vooral door ze zelf te oefenen en zelf te doen. Als de tijd het toelaat en als je de mogelijkheid hebt, laat je kind dan eens zelf proberen om zijn naam te schrijven, om zijn veters te strikken, om een DVD op te zetten, om zijn tanden te poetsen, om zijn band te plakken etc. Kinderen vinden het vaak heerlijk om te merken dat ze iets helemaal zelf mogen doen.
Aan vrijheid geven zit natuurlijk ook een keerzijde. Te veel vrijheid en keuzes (of juist te weinig / overbescherming) zijn niet goed voor het zelfvertrouwen van je kind. Het is ontzettend belangrijk voor kinderen om te weten waar de grenzen liggen en daar kun je duidelijke afspraken over maken. Juist door deze grenzen leert je kind wat er wel/niet mag en welk gedrag toelaatbaar of gewenst is. Bied je kind duidelijkheid, maak afspraken over wat je van je kind verwacht en biedt structuur. Een positief zelfbeeld hangt samen met een opvoedsituatie, waarin sprake is van duidelijke grenzen en duidelijke afspraken. Op die manier zorg je voor een veilige, voorspelbare omgeving en help je je kind om de wereld om hem heen beter te begrijpen.
2016. Joyce Akse/Akse Coaching, alle rechten voorbehouden.
Akse Coaching 