Het is half 3 ‘s nachts als je ineens wakker wordt van een zacht stemmetje naast je bed: ‘Mama, ik heb geplast.’. ‘Zucht’, denk je bij jezelf, ‘is het weer zo ver…?’ Het is al de zoveelste keer dat je dochter van 6 jaar in bed plast en je weer uit bed moet om de hele boel te verschonen. Deze week is het zelfs al de 3e keer. Je begint het nu echt vervelend te vinden. Een tijdje geleden was ze nog helemaal zindelijk, overdag én ‘s nachts, en nu lijkt het alsof ze het zomaar ineens weer verleerd is. Zou ze het expres doen? Ze moet het nu toch echt een keertje gaan afleren, want dit kan zo niet. Ze is toch al 6 jaar! Je dochtertje staat er ondertussen met een zielig gezicht bij te kijken en begint zachtjes te huilen.
⇒ Dit artikel gaat over bedplassen; je leest meer over de achtergrond van bedplassen en hoe je als ouder op een positieve manier met het bedplassen van je kind kunt omgaan zodat het vermindert en uiteindelijk helemaal verdwijnt.
Het idee van dit artikel is afkomstig van Nikki Krauwel (oud-stagiaire bij Akse Coaching); Nikki schreef de eerste versie van dit artikel tijdens haar stage; sindsdien houdt Joyce het artikel up-to-date.
Bedplassen komt bij jonge kinderen vrij veel voor; bij zo’n 15% van de 5-jarige kinderen en zo’n 10% van de 6-jarigen (in Nederland). Ook op latere leeftijd kan bedplassen ’s nachts nog voorkomen: bij ong. 2% van de adolescenten.
Bedplassen wordt ook wel ‘enuresis nocturna’ genoemd. Dat is ‘het vaker, onbewust laten stromen van urine tijdens de slaap na de leeftijd van 5 jaar’. Vooral tijdens het eerste deel van de slaap komt bedplassen vaak voor, maar het kan eigenlijk tijdens de hele slaap voorkomen. Het kan zelfs voorkomen tijdens een kort dutje overdag. De slaap op zich verschilt echter niet van kinderen, die niet in hun bed plassen.
Een belangrijke oorzaak van bedplassen is dat je kind niet wakker wordt van het signaal dat zijn blaas vol zit. De innerlijke ‘plaswekker’ van je kind is dan wat trager ontwikkeld. Vaak denk je als ouder misschien dat je kind in bed plast omdat hij te diep slaapt, maar dat hoeft dus niet de reden te zijn. Het kan ook komen door een verminderde of beperkte functionele blaascapaciteit tijdens het slapen of het niet stabiel genoeg zijn van de blaas.
Luistert je kind niet goed naar je? Eet of slaapt je kind niet goed? Maak je je er zorgen over en wil je weten hoe je dit kunt verbeteren?
⇒ Neem dan contact met me op.
Wil je eerst meer weten over Joyce Akse (opvoedcoach & psycholoog) en/of over haar praktijk?
Lees dan hier meer over haar achtergrond.
Wanneer kinderen nog jong zijn (<4 jaar), moeten ze nog zindelijk worden en moeten ze nog leren om het signaal dat aangeeft dat ze moeten plassen te herkennen. Daarbij hoort ook dat ze moeten leren om op tijd aan te geven dat ze – samen of alleen – naar het potje of naar de wc moeten gaan. Vanaf 3,5 jaar wordt de rijping van de zenuw- en blaasprikkel steeds beter en vanaf die tijd zal er steeds meer verbetering zijn. Als kinderen ouder worden, zo rond 5 of 6 jaar verwacht je dat de zindelijkheid (overdag én ’s nachts) bereikt is. Dat bedplassen dan nog een keertje voorkomt, is normaal; wanneer het bedplassen meerdere keren per week of zelfs dagelijks voorkomt, dan is het goed om er iets aan te gaan doen.
⇒ Is jouw kind 1-3 jaar en wil je graag weten of hij/zij klaar is om zindelijk te worden? Doe dan deze check.
Mythes over het oplossen van bedplassen
Voor het oplossen van bedplassen worden tegenstrijdige oplossingen aangedragen. Ik leg je hieronder kort uit om welke het gaat en waarom de betreffende oplossing niet werkt:
Als je kind in bed plast, dan…
– zet je hem meteen op de wc.
Deze oplossing werkt alleen als je kind goed wakker is. Als je kind namelijk doorslaapt, ook al heeft hij in bed geplast, dan merkt je kind niet dat het op de wc zit. Als je kind wakker is, legt het de link tussen plassen en de wc; dat blijft achterwege als je kind nog slaapt.
– laat je hem minder drinken.
Ook minder drinken helpt niet direct bij het voorkómen van bedplassen. Enerzijds wil je namelijk dat je kind voldoende vocht binnenkrijgt en daar moet je niet zo maar op beknibbelen; anderzijds draagt voldoende drinken juist bij aan het herkennen van het signaal ‘ik moet plassen’ om het vervolgens te koppelen aan de actie ‘ik moet naar de wc’. Uiteraard is het niet nodig om je kind voor het slapengaan juist veel te laten drinken. Als je weet dat je kind overdag voldoende heeft gedronken, dan is een slokje water drinken na het tandenpoetsen vaak al voldoende (en echt geen probleem).
– doe je hem weer een luier om.
Een luier maakt het juist moeilijker om te merken dat je geplast hebt. De luier houd je goed droog en zal er dus eerder voor zorgen dat je doorslaapt als je plast / hebt geplast.
Hieronder vind je meer informatie over het thema ‘luier uitlaten’.
Laten we het bedplassen eens van de kant van het kind bekijken.
Voor je kind is bedplassen absoluut niet leuk. Ook al denk je misschien wel eens dat hij het expres doet (‘dan wil hij waarschijnlijk gewoon uit bed’ of ‘hij wil gewoon naar mij toe’) of te lui is om op te staan (‘hij laat het gewoon lopen, terwijl hij weet dat hij naar de wc moet gaan’), hij zal zich er eerder voor schamen. De kans is dan ook groot dat hij het echt niet met kwade opzet doet. Je mag er echt van uit gaan dat het een ongelukje is.
In de praktijk kan het je kind zelfs in zijn bewegingsvrijheid beperken. Stel je maar eens voor dat je kind met vriendjes of klasgenootjes op kamp gaat en dus niet thuis slaapt. Zijn vriendjes zijn dan allemaal dicht om hem heen en merken het misschien wel als hij in bed plast. De angst om in bed te plassen en voor de mogelijke reacties van zijn vriendjes kan overheersen en er misschien zelfs voor zorgen dat je kind niet meer aan zulke activiteiten durft deel te nemen. Hetzelfde probleem kan zich voordoen bij logeren of bij een slaapfeestje. Deze activiteiten zijn echter wel belangrijk voor de sociale ontwikkeling van je kind.
⇒ Het is daarom niet alleen voor jou als ouder maar ook voor je kind erg fijn om het bedplassen aan te pakken. Hieronder volgen maar liefst 4 tips die je kunt toepassen om het bedplassen bij je kind te verminderen en te voorkómen:
1. Help je kind om bedplassen te voorkómen.
Laat je kind, voordat hij naar bed gaat, niet te veel drinken* én laat hem naar de wc gaan, zodat z’n blaas voor het slapengaan helemaal leeg is. Dat is vooral in het begin erg belangrijk om je kind te helpen om zo snel mogelijk weer een succeservaring te krijgen. Daardoor wordt het vertrouwen in zijn eigen kunnen langzaam maar zeker weer hersteld. Zodra je kind ervaart dat hij het (weer) kan, zijn jullie namelijk weer een heel stuk in de goede richting.Het is dus echt niet nodig om je kind vanaf ’s middags niet meer te laten drinken. Niet te veel, maar zeker ook niet te weinig; met mate is het devies.* Zorg er wel voor dat je kind door de dag voldoende drinkt. Hij/zij heeft toch nog gewoon voldoende vocht nodig.
– Een klein nachtlampje aan te laten tijdens het slapen (in de slaapkamer, op de gang of op de badkamer).
– Licht (en geen zwaar) beddengoed te gebruiken, zodat je kindje snel en makkelijk zelf uit bed kan stappen wanneer hij voelt dat hij moet plassen.
– De deur van de badkamer (en evt. van zijn slaapkamer) op een kier te laten, zodat je kind gemakkelijk en snel naar de wc kan lopen. Doe de deksel van de wc ook alvast omhoog.
TIP: Om te voorkómen dat de matras in het bed helemaal vies wordt en na een tijdje gaat stinken, is het handig om een waterbestendig onderlaken of een plastic zeil onder het hoeslaken te leggen.
Als je kind eenmaal zonder de luier heeft geslapen, laat je de luier uit.
Zorg er voor dat je kind, nadat hij eenmaal zindelijk is geweest, niet weer een luier draagt, dus ook ’s nachts niet, hoe verleidelijk dat soms ook voor je kan zijn.
Een luier maakt het namelijk juist moeilijker om te merken dat je geplast hebt, omdat de luier je goed droog houdt en er dus ook voor zal zorgen dat je gewoon doorslaapt (in plaats van wakker worden van het signaal ‘ik moet plassen’).
Als je kind in zijn luier plast, zijn de gevolgen ook minder groot voor hem: het bed blijft droog, omdat de urine in de luier terechtkomt. Je kind voelt zelf minder goed dat hij nat is (ook kleine beetjes niet) en dat bevordert zijn zindelijkheid helaas niet. Ook voelen kinderen van een jaar of 5-6 zich zelf al te groot om een luier te dragen. De speciale nachtluiers, die je in de winkels kunt kopen, kun je om deze redenen dan ook beter achterwege laten.
2. Reageer ondanks het bedplassen toch positief op je kind.
Zoals je hierboven al kon lezen, is het voor je kind absoluut niet prettig om in bed te plassen. Veel kinderen schamen zich ervoor.
Maak dit gevoel niet sterker door boos te worden. Blijf rustig en reageer met begrip en steun. Je mag je kind dan ook best even troosten als je ziet dat hij verdrietig of teleurgesteld is.
Als je kind in bed heeft geplast, zeg dan niets over het bedplassen zelf. Dus liever niet ‘Wanneer word je nou eens groot’ of ‘Waarom plas je nou toch iedere keer in bed?’. Dit zorgt namelijk alleen maar voor meer schaamte en een groter gevoel van onkunde. Bespreek het bedplassen ’s nachts het beste helemaal niet.
Overdag kun je het wel kort met je kind bespreken en er bijvoorbeeld samen voorlees- / prentenboeken over lezen.
In m’n oudercursus ‘Tijd voor Zindelijkheid’ vind je een mooie lijst met prenten- / kinderboeken, die gaan over het thema zindelijkheid en bedplassen.
Wanneer het je kind gelukt is om een nacht droog te blijven, is dat een hele prestatie voor hem. Ook al was hij misschien al eerder zindelijk, hij had toch even een terugval en heeft daarom opnieuw de bevestiging nodig dat hij ’s nachts echt droog kan blijven. Dat mag dus echt wel even gevierd worden! Geef hem dan ook een compliment en zeg hoe goed je deze prestatie vindt.
Je kunt als extra bevestiging en positieve motivatie voor je kind een stickersysteem gebruiken. Voor iedere nacht dat je kind uit zichzelf naar de wc gaat (als hij dat anders niet deed) en dan ook op de wc plast, mag hij ’s ochtends – meteen zodra hij wakker wordt – een sticker plakken. In m’n oudercursus ‘Tijd voor Zindelijkheid’ leg ik je precies uit hoe je een stickersysteem wel (én niet) toepast bij het zindelijk worden en bij het voorkomen van bedplassen.
Wil je graag een thema-avond over opvoeden bijwonen?
Kijk dan in Joyce’ online Agenda voor een workshop, lezing of OpvoedParty bij jouw in de buurt.
Wil je Joyce graag uitnodigen om een thema-avond over opvoeden te geven?
Kijk dan hier voor mogelijke thema’s en/of neem contact met haar op.
3. Focus op wat je kind na het bedplassen wél kan doen.
Door te kijken naar wat je kind na het bedplassen wél voor je kan doen, voorkom je dat hij een groot schuldgevoel over zijn fout krijgt. Laat je kind bijv. zelf alvast naar de wc gaan zodra hij goed wakker is, ook al is zijn blaas dan waarschijnlijk leeg. Dat helpt hem bij het leggen van de link: ‘als ik het gevoel heb dat ik moet plassen, moet ik naar de wc’.
Verder kan hij alvast zijn vieze pyjama en ondergoed uitdoen en – nadat je ‘m kort gewassen hebt – zelf schoon ondergoed en een schone pyjama pakken en aantrekken. Je kunt hem daarna nog laten helpen met het verschonen van zijn bed. Voor alles waar hij jou dan mee helpt, mag je hem weer een compliment geven.
Dit is overigens niet als straf bedoeld. Het geef je kind wel een gevoel dat het kan bijdragen aan het herstellen van zijn ‘fout’ (want zo voelt het waarschijnlijk een beetje voor je kind). Hierdoor zal ook het schuldgevoel van je kind over zijn ‘fout’ minder zijn.
Oudercursus ‘Tijd voor Zindelijkheid’
‘In de cursus ‘Tijd voor Zindelijkheid’ lees je alles wat je als ouder nodig hebt om je kind op een positieve manier te stimuleren om zindelijk te worden. Je leest o.a. wat zindelijkheid precies is, hoe je kunt nagaan of je kind er klaar voor is om met een zindelijkheidstraining te beginnen, op welke manier je kunt starten, hoe je ervoor zorgt dat je kind droog blijft en hoe je omgaat met ongelukjes (overdag en ’s nachts). Je krijgt een duidelijk stappenplan, waar je mee aan de slag kunt, incl. aanvullende tips om het proces van zindelijk worden extra te stimuleren. Daarnaast krijg je vele extra’s bij deze cursus; o.a. checklists, registratieformulieren, gedragskaart en een boekenlijst. Klik hier om verder te lezen.‘
Thema’s: zindelijkheid, luier uit, poeptraining, bedplassen, ongelukjes & terugval.
Wil je graag reageren op dit artikel? Dat mag!
Zet jouw reactie dan onder dit bericht. Houd het wel constructief, liefst in de vorm van ‘Tips & Tops’. Dankjewel voor je medewerking!
Wil jij ook Joyce’ waardevolle opvoedtips ontvangen?
Helemaal gratis en vrijblijvend. Klik dan hier.
Cadeau: Kort na je aanmelding van het e-zine ontvang je Joyce’ E-book ‘Nóg meer genieten van je kind – 5 x 5 OpvoedTips’ als cadeau. Dat is dus ook helemaal gratis en vrijblijvend. Je leest er hier meer over.
Heb je vragen over dit thema, wil je meer weten over het onderwerp of heb je een andere opvoedvraag? Neem dan contact met me op.
Met vriendelijke groet,
Joyce Akse
www.aksecoaching.nl | info@aksecoaching.nl
© 2016-2022. Joyce Akse/Akse Coaching, alle rechten voorbehouden.
Geschreven door Joyce Akse van Akse Coaching – Opvoedcoaching & Opvoedadvies.
Klik hier voor jouw dagelijkse portie OpvoedInspiratie op Facebook.
Gebruikte literatuur voor dit artikel:
– Nederlands Centrum Jeugdgezondheid. (2011). Richtlijn: Zindelijkheid van urine en feces. Klik hier.
– Thuisarts.nl. Mijn kind plast in bed. Klik hier.
Lees verder over gerelateerde thema’s:
– ‘Is jouw kind er klaar voor om zindelijk te worden? Doe deze korte check.’ Klik hier.
– ‘Ga nou toch lekker slapen, liefje – 5 tips om je kind te leren slapen’. Klik hier.
– ‘4 manieren om je kind te helpen met lastige emoties (+ 3 BONUSTIPS)’. Klik hier.
– ‘Wat doet een opvoedcoach eigenlijk? Joyce Akse vertelt.’ Klik hier.
Klik hier voor andere opvoedtips, bijv. over voeding, media, beweging ed.
Ga (terug) naar de website van ‘Akse Coaching – Opvoedcoaching & Opvoedadvies’.
Akse Coaching 
Mijn dochtertje van 7 jaar is een pro bedplasser. Ik durf niet te zeggen dat de innerlijke ‘plaswekker’ van mijn kind wat trager is ontwikkeld. Meestal droomt ze dat ze naar het toilet moet en in het echt dus ook plast. Ik had dat ook als jong meisje. Gewoon in mijn droom een toilet dat er niet bijhoorde en wanneer ik dan mijn kleine behoefte deed werd ik wakker gemaakt door al dat nattigheid. Mijn dochtertje krijgt van mij de underjams pampers. Heel handig. Helaas had ik dat niet in mijn tijd.
Beste NRemo, Dankjewel voor je reactie. Je ziet vaker dat als ouders ook vaker (als kind) in bed plasten, dat hun kinderen dat ook doen. Ook het dromen over ‘naar de wc gaan’ is een bekend fenomeen bij bedplassen. Op zich allemaal niet zo erg, als jij en je dochter het ook geen probleem vinden. Toch?
P.s.: Mocht je er evt. toch iets aan willen gaan doen, dan zou je misschien aan de slag kunnen met m’n gloednieuwe cursus ‘Tijd voor Zindelijkheid’ [http://bit.ly/oc_zindelijkheid], waarin ik o.a. methodes uitleg om bedplassen op een positieve manier aan te pakken. Kijk maar even of je er iets aan hebt. Hoeft niet natuurlijk!
Mijn zoontje van 3 (bijna 4) is al bijna een jaar zindelijk ook snachts maar nu wordt hij al 3 dagen achter elkaar wakker met een nat bed en dan slaapt hij dus gewoon door zijn natte bed heen want hij wordt wel pas gewoon om 7uur wakker als hij op mag staan. Dit had hij een jaar geleden toen we net gingen oefenen ook maar omdat hij het nu al zolang wel goed deed vraag ik e af waardoor dat zou komen?
Hoi
Mijn zoon van 7j bijna 8j plast ook terug in bed al van alles geprobeerd niet meer drinken 1uur voor slapen gaan. Terug een plas potje op de kamer lampje voor de donker plas wekker slaapt hij gewoon door. Radeloos elke dag opnieuw die lakens wassen.
Is eigelijk sinds hij een stapel bed heeft gekregen. Wou hij heel graag en nu in eens niet meer kan dit de oorzaak zijn. Mvg Caro
Beste Caro,
Dankjewel voor je vraag. Ik kan me voorstellen dat je er wanhopig van wordt als je kind elke nacht in bed plast. Hij heeft het echter gekund, dus je weet dat hij het kan. Het is echter heel normaal voor kinderen om af en toe een terugval te hebben. Je mag er echt van uitgaan dat hij het niet expres doet (kinderen vinden het zelf nl. ook niet fijn om in hun bed te plassen).
Probeer bij elk ongelukje dat gebeurt rustig te blijven en niet boos op hem te worden (!). Probeer er achter te komen op welk tijdstip hij in bed plast (ga ’s avonds een aantal keer voelen). Zodra je dat – bij benadering – weet, laat je hem enige tijd vóór dat tijdstip naar de wc gaan. Hopelijk krijgt hij hierdoor op korte termijn een succeservaring, omdat hij niet meer (of in ieder geval minder vaak) in zijn bed heeft geplast. Dat kan soms al genoeg zijn om hem het zelfvertrouwen te geven om niet meer in bed te plassen.
Dat is een eerste stap op weg naar verbetering. Hierdoor zullen de ongelukjes ’s nachts stap voor stap minder gaan worden. Hopelijk kun je hier al mee vooruit.
Succes ermee!
Mvg, J. Akse
P.s. Als je wil, mag je een kijkje nemen op mijn website [ http://www.aksecoaching.nl ] om te zien hoe ik je evt. verder kan helpen.
Pingback: Als je kind onrustig slaapt… [ Problemen met doorslapen. ] | Akse Coaching