De magie van de Paashaas – Waarom je kind in de Paashaas gelooft (of de Kerstman, Sinterklaas, sprookjes…)

pasen_lachende_kinderen_orenKinderen kunnen vaak zo heerlijk op gaan in een verhaal, een sprookje of toneelstuk. Als je hen wat vertelt, geloven ze het. Dat komt omdat het voor kinderen nog heel moeilijk is om werkelijkheid en fantasie uit elkaar te houden. Kinderen tussen (ong.) 3-6 jaar geloven in principe alles wat er om hen heen gebeurt en nemen het voor waar aan. Dit fenomeen noem je ‘magisch denken’.

Dat kan dus betekenen dat je kind niet weet wat nou echt en wat nou nep is als hij tv heeft gekeken of als jullie samen een verhaal hebben gelezen. Magisch denken kan ervoor zorgen dat je kind bepaalde krachten of eigenschappen toeschrijft aan voorwerpen, die het niet heeft. Bijv. je kind heeft zich net gestoten aan een stoel, dus de stoel is stout en verdient straf. Vervolgens zet je kind de stoel in de hoek…

sint_schoen_vullenMaar ook dat je kind zich levendig kan voorstellen dat hij/zij een ridder of een prinses is; sterker nog, je kind leeft zich niet gewoon goed in; nee, hij/zij ís die ridder of prinses! En mocht jij nou gaan meespelen en een draak of eng monster voorstellen, dan kan je kind enorm bang voor je worden, gewoon omdat hij jou echt als die draak of dat monster ziet. Je kind kan er ook van overtuigd zijn dat er ’s nachts heksen of dino’s in z’n kamer komen en daardoor bang worden om in z’n eigen bed te slapen. Hoe zeer jij ook weet dat dat echt niet zo is, voor je kind is het waar.

Naarmate je peuter of kleuter ouder wordt, begint hij de wereld om zich heen langzaamaan steeds beter te begrijpen. Alleen weet hij nog niet precies hoe alles werkt; daar heeft hij de taal en ervaring nog niet voor. Ook dan kan z’n fantasie op hol slaan door middel van magisch denken. Hij gaat zelf oplossingen en verklaringen bedenken, die niet hoeven te kloppen of die soms zelfs helemaal niet kunnen. Een bekend voorbeeld in dit kader is bijv. het kind dat ineens doodsbang is om in bad te gaan; het is bang dat het – net als het water – wegstroomt door het putje… Voor ons compleet onvoorstelbaar, maar voor je kind weer levensecht.

Je snapt wel dat je kind door dat magisch denken ook met volle overgave in Sinterklaas, de kerstman en de paashaas kan geloven.

kerstman_in_sneeuw_prent.jpgHoe lang je kind in de Paashaas, Sinterklaas of de kerstman gelooft, hangt in eerste instantie van hemzelf en van zijn ontwikkeling af. In tweede instantie kan ook de omgeving een belangrijke rol spelen. Als jij als ouder vindt dat je kind ‘oud genoeg’ is om ingewijd te worden in het Grote Geheim, dan mag je dat natuurlijk gewoon vertellen. Je kind zal misschien ook eerder gaan twijfelen als hij om zich heen vaker hoort dat de Paashaas of Sinterklaas niet bestaat, misschien door vriendjes of klasgenootjes. Hieronder vind je een lijstje met redenen waarom ouders hun kind zoal vertellen dat Sinterklaas niet bestaat.

Redenen, die je vaker van ouders hoort om het hun kind te vertellen:
– ‘Hij is nu … jaar en dus oud genoeg om het te weten.’
– ‘Ik wil liever dat hij het van mij hoort dan van z’n klasgenootjes.’
– ‘Hij is de jongste van het gezin en de rest van de kinderen weet het al. Als hij het ook weet, hoeven we niet meer de schoen te zetten en kunnen we allemaal zonder geheimzinnigheden meedoen met de surprise.’
– ‘M’n kind stelt allemaal vragen over Sinterklaas, dus hij is er wel aan toe.’
– ‘M’n kind is ontzettend bang voor Sinterklaas of voor de Pieten. Ik wil ‘m graag van die angst verlossen.’

pasen_vrolijke_konijntjesWat de reden ook is, simpelweg het geheim verklappen zal echter niet altijd alle geloof in de Paashaas, Sinterklaas of de kerstman wegnemen. Je ziet nl. vaker dat kinderen ook dan nog heel erg onder de indruk kunnen zijn van de Paashaas, Sinterklaas of de kerstman als ze ineens dicht bij hem zijn of jou vragen gaan stellen, waardoor jij gaat twijfelen of hij echt weet hoe het zit. Dan is het net alsof je kind weer gelooft. Dus ook al weet je kind dat Sinterklaas (of één van de anderen) niet bestaat, qua ontwikkeling kan hij het nog niet helemaal plaatsen.

Sterker nog, bij hele jonge kinderen (tot een jaar of 4) werkt het zelfs zo dat als (bijv.) de juffrouw zich zichtbaar verkleed als Sinterklaas – en de kinderen dus weten dat de juffrouw het Sinterklaaspak heeft aangetrokken – ze er daarna echt van overtuigd zijn dat het Sinterklaas is die in de klas staat. De juffrouw is gewoon even weggegaan…


joyce_grijs_aanjou_1
Heb je een kleine of grote opvoedvraag, waar je graag een antwoord of oplossing voor wil?
Neem dan contact met me op.

Wil je eerst meer over mij en m’n bedrijf weten?
Lees dan hier meer over m’n achtergrond.


Hieronder ga ik verder over dit thema, maar spreek ik alleen nog van Sinterklaas. Uiteraard geldt dit nagenoeg hetzelfde voor de Paashaas en de kerstman. 

sint_zie_de_maan_schijnt_door_de_bomen

Ik kan me persoonlijk goed voorstellen dat het uitmaakt of je kind er uit zichzelf achter komt of dat je als ouder de beslissing neemt om je kind te vertellen dat Sinterklaas niet bestaat. Je mag natuurlijk altijd vinden dat je kind er – om wat voor reden dan ook – aan toe is om te weten hoe de vork in de steel zit, maar – zoals we hierboven al zagen – wil dat nog niet zeggen dat je kind er qua ontwikkeling klaar voor is.

Zelf zou ik ouders adviseren om te wachten met het geheim te vertellen tot het moment waarop je kind regelmatig lastige vragen gaat stellen. En dan bedoel ik niet de vragen over hoe oud is Sinterklaas eigenlijk of hoeveel Pieten zijn er in totaal, maar vragen waaruit je echt het idee krijgt dat je kind nagenoeg weet hoe het zit. Je kind gaat op een gegeven moment zelf een stapje verder denken en realiseert zich dan bijv. dat pakjes niet door de schoorsteen passen, dat de roetveegpieten meestal wel een vies gezicht hebben maar nooit vieze kleren, dat een paard en een oude man niet over de daken kunnen lopen, dat je helemaal niet 100-en jaren oud kunt worden en ga zo maar door. Hij gaat hier dus om vragen waar je kind zelf een beetje twijfelachtig aan toevoegt: ‘dat kan toch helemaal niet…?’. Als je kind bij dit soort vragen is aanbeland, weet je dat hij er langzaamaan aan toe is om het geheim te kennen.

Als je het op dát moment gaat vertellen, dan is je kind er ook nagenoeg uit zichzelf achter gekomen; hij had jou alleen nog nodig voor de ontknoping, voor het laatste puzzelstukje. Sommige kinderen komen er sneller uit zichzelf achter dan anderen; misschien omdat ze wel eens wat opvangen van een oudere broer of zus of omdat ze het vreemd vinden dat papa & mama nu ineens wel heel vaak Engels met elkaar praten… Andere kinderen doen er langer over en komen er uit zichzelf misschien pas achter als ze 8 of 9 zijn. (Vroeger was dat overigens vrij normaal; tegenwoordig worden kinderen vaak al op jongere leeftijd ingewijd.) Je hoeft je in ieder geval geen zorgen te maken over de ontwikkeling van je kind als het op 8-9 jarige leeftijd nog in Sinterklaas gelooft; dat is eigenlijk heel normaal en het besef van hoe het echt zit, komt heus wel.

sint_ophetdak_metpietHet is ook nog belangrijk om stil te staan bij hoe je het je kind vertelt. Je kunt je kind heel goed vertellen dat Sinterklaas of St. Nicolaas vroeger wel echt bestaan heeft en dat hij ’s nachts stiekem allemaal cadeautjes gaf aan arme mensen. Dat gebruik hebben we lang geleden van hem overgenomen en vieren we nu als kinderfeest op Sinterklaas’ verjaardag.
Kijk ook dit filmpje met meer uitleg over de herkomst van allerlei Sinterklaastradities, zoals de gouden muntjes, vrouwelijke taaitaaipoppen en de speculaaspoppen.

Vertel je kind verder dat het Grote Geheim alleen voor jonge kinderen bedoeld is, dat alle grote mensen weten hoe het zit en gewoon met het hele verhaal meedoen. Hij hoort daar nu ook bij! Hij mag er nu dus ook voor zorgen dat andere kinderen nog steeds in Sinterklaas geloven. Dat zal je kind nog best een speciaal gevoel geven.
Je kind zal zich nu waarschijnlijk ook snel realiseren dat de Kerstman en paashaas niet bestaan.

Uiteraard is het niet gek als je kind teleurgesteld of zelfs boos op je is als hij ineens te horen krijgt hoe het zit. Hij kan zich zorgen maken over of hij nu nog wel cadeautjes krijgt of dat hij nu niet meer mee mag als je (bijv. met jongere broertjes of zusjes) op bezoek gaat bij Sinterklaas. Ga serieus in op zijn zorgen en vragen en probeer hem zo veel mogelijk gerust te stellen. Hij zal tijd nodig hebben om te wennen aan het nieuwe idee en zal ook alle mogelijke gevolgen voor zichzelf op een rijtje moeten zetten.

sint_zak_speelgoedMisschien wordt hij wel echt boos op je, omdat je hem zo’n lange tijd hebt ‘voorgelogen’. Vooral dat laatste kan een lastig punt zijn. Zorg ervoor dat je je kind een luisterend oor biedt en wuif zijn teleurstelling of boosheid niet zomaar weg. Vat die boosheid ook niet te persoonlijk op. Als je in alle eerlijkheid uitlegt hoe de vork in de steel zit (zoals hierboven), dan is de kans groot dat je kind daar vrij snel vrede mee heeft. Na een tijdje zal je kind ook weer de leuke dingen gaan inzien van de nieuwe situatie.

Soms zijn ouders bang dat ze ongeloofwaardig worden gezien door hun kind door te liegen over Sinterklaas, de kerstman of de paashaas. Ik ben ervan overtuigd dat dat niet zo is, mits je er wel op een fijne en oprechte manier mee omgaat. Je kind zal er doorgaans ook geen trauma aan overhouden. Denk maar eens aan je eigen situatie terug: als jouw ouders het op zo’n manier hadden aangepakt en het je zo hadden verteld, wat waren de gevolgen ervan dan voor jou?

Als puntje bij paaltje komt, maakt het dus eigenlijk weinig uit op welke leeftijd je kind er achter komt dat Sinterklaas niet bestaat. Probeer wel rekening te houden met de ontwikkeling van je kind en besteed – als het even kan – wat aandacht aan de manier waarop je kind erachter komt.

En zeg nou zelf, het Sinterklaasfeest is eigenlijk op z’n leukst als je echt in Sinterklaas en zijn Pieten gelooft, dus gun je kind die pret. Maar ook als je het feest op een andere manier viert, bijv. met surprises, gedichten of een dobbelspel, kun je er ontzettend veel plezier aan beleven.

Trouwens, misschien is het nog wel het állerleukst als je zelf kinderen hebt, die in Sinterklaas geloven en om het feest door hun ogen te kunnen vieren. Dat vind ik persoonlijk dan weer erg bijzonder en dat maakt dit feest ook voor mij als mama weer erg speciaal.


tip_gezinWil je als EERSTE m’n NIEUWSTE e-zine, boordevol waardevolle OpvoedTips lezen?
Gratis én vrijblijvend.

Klik hier  om je ervoor aan te melden.  

CADEAU: Kort na je aanmelding ontvang je ook nog een mooi cadeau met extra opvoedtips. Je leest er hier meer over.


Ik hoop van harte dat je deze tips op een goede manier thuis kunt toepassen.

Heb je hier vragen over, wil je meer weten over dit thema of heb je een opvoedvraag? Neem dan contact met me op.

joyce_lichtblauw_staandIk wens je in ieder geval een heel mooi en gezellig Paas-, Sinterklaas- of Kerstfeest!

Met vriendelijke groet,
Joyce Akse

http://www.aksecoaching.nl | info@aksecoaching.nl

© 2017-2019. Joyce Akse/Akse Coaching, alle rechten voorbehouden.

Geschreven door Joyce Akse van Akse Coaching – Opvoedcoaching & Opvoedadvies.

Klik hier voor jouw dagelijkse portie OpvoedInspiratie op Facebook.


Lees verder over gerelateerde thema’s:
– ‘Hoe houd je het Sinterklaasfeest leuk, voor je kind én voor jezelf? – 4 handige tips, 3 dringende vragen en 1 aftelkalender.’. Naar artikel.
– ‘Snoep, snoep en nog eens snoep’ – Hoe je een eind maakt aan het gezeur over snoep.’ Naar artikel.
– ‘De decembermaand: Gezellig met het hele gezin en toch niet duur?!’. Naar artikel. 
Klik hier voor andere opvoedtips, bijv. over voeding, media, beweging ed. 

Joyce gebruikte de volgende artikelen voor het schrijven van het bovenstaande artikel: 
– Ouders van Nu. Magisch denken. Naar artikel.
– Marx, Westpalm van Hoorn, & Molenaar. (2009). Je peuter. Uitgeverij het Spectrum: Houten.
– Ouders van Nu. Wanneer vertel je dat Sinterklaas niet bestaat. Naar artikel.

logo_akse_coaching_groot_nieuwGa (terug) naar de website van ‘Akse Coaching – Opvoedcoaching & Opvoedadvies’.

Help, mijn kind liegt. Wat nu? (Over: Hoe je je kind leert om eerlijk tegen je te zijn.)

pinokkio_liegen_lange_neusVreselijk als je merkt dat je kind tegen je liegt: ‘ik heb de vaas niet omgestoten, dat deed poes. Echt waar!’ (terwijl poes al een hele tijd buiten rondloopt), ‘ik heb m’n broertje niet gekrabd’ (terwijl je rode strepen op z’n wang ziet), ‘ik heb niet op haar tekening gekrast’ (terwijl er niemand anders in de buurt was). Je kunt er zo boos en gefrustreerd van worden als je merkt dat je kind tegen je liegt. Je wilt gewoon dat hij eerlijk tegen je is en je merkt dat je steeds vaker gaat twijfelen aan wat je kind je vertelt; je weet niet meer wat je nou wel en niet moet geloven. En dat wil je natuurlijk niet. Je wilt je kind helemaal kunnen vertrouwen!

In dit artikel lees je waarom kinderen liegen en wat je als ouder kunt doen om het liegen te verminderen en uiteindelijk zelfs te stoppen.

Kinderen kunnen om verschillende redenen tegen je liegen:
– Ze liegen om mogelijke gevolgen te vermijden.
Bijv. als hij iets gedaan heeft wat niet mag, probeert hij door te liegen zijn straf te ontlopen.
– Als je kind er geen belang bij heeft om de waarheid te vertellen, kan hij gaan liegen.
Bijv. als je kind eerlijk is en dan toch straf krijgt.
– Je (jonge) kind vertelt niet precies wat er is gebeurt, maar hij vertelt wat hij liever wilde dat er gebeurde.
Bijv. ik heb de pop niet stuk gemaakt, dat heeft de hond gedaan.
– Om aandacht of goedkeuring van vriendjes te krijgen.
Bijv. je kind vertelt tegen een vriendje dat hij thuis de laatste nieuwe grote doos van Lego City heeft staan, terwijl dat niet zo is.
– Ze horen of merken dat anderen liegen of een ‘leugentje om bestwil’ vertellen.
Bijv. hij hoort dat je tegen je partner zegt ‘anders zeg je gewoon dat je je niet lekker voelt, dan hoef je niet te gaan’.
meisje_kijkt_vreemd_grimasOp sommige momenten weet je meteen dat je kind liegt. Je kind begint zelf al te lachen of krijgt een vreemd trekje in z’n gezicht. Maar op andere momenten twijfel je. Soms helpt het je dan om door te vragen zodat je kunt controleren of het verhaal klopt, maar soms kan je kind ook dan vast houden aan zijn eigen verhaal of leugen.
Aangezien het niet altijd even goed werkt om door te vragen op het moment dat je kind liegt, lees je hieronder welke stappen je kunt nemen om er voor te zorgen dat je kind stopt met liegen en in de plaats daarvan juist eerlijk tegen je gaat zijn.

Er is een aantal manieren om met het liegen van je kind om te gaan. Hieronder lees je een 5-tal stappen om het liegen van je kind sterk te verminderen.

STAP 1: Praat met je kind over het probleem waar jij mee zit.
Ga eens rustig met je kind samenzitten en leg uit wat je probleem is. Leg uit wat liegen is (nl.: ‘opzettelijk vertellen wat niet waar is’) en vertel dat je kind ermee moet stoppen. Leg ook kort uit waarom je dat wil, bijv. omdat je er boos en verdrietig van wordt en je je kind niet meer kunt vertrouwen of geloven.
Dit gesprekje begin je op een moment dat er niks aan de hand is, dus niet vlak nadat je je kind op een leugen hebt betrapt.

meisje_pakt_koekje_uit_pot_vinger_op_mondSTAP 2: Geef je kind expliciet de kans om eerlijk te zijn.
Als je het idee hebt dat je kind tegen je liegt, zeg je dat tegen je kind: ‘Ik heb het idee dat je niet eerlijk tegen me bent. Ik geef je nu nog één kans om de waarheid te vertellen en me te vertellen hoe het zit.’
Als je dit beweert, dan is het – zeker in het begin – erg belangrijk dat je zéker weet dat je kind liegt en dat je niet alleen op je gevoel af gaat. In het begin kun je dus beter eerst controleren of je kind z’n speelgoed heeft opgeruimd of de hond te eten heeft gegeten, voordat je je kind van een leugen beschuldigt. Voor een kind is er ook niks zo frustrerend als hij het idee heeft dat z’n vader of moeder er bij voorbaat al van uit gaat dat hij liegt. Hij kan zich gaan afvragen: ‘Waarom zou ik de waarheid vertellen? Ze geloven me toch niet!’.
Van de andere kant kan ik me voorstellen dat het voor jou als ouder niet fijn voelt om je kind te gaan controleren. Maar in het begin is dat wel nodig; je wil namelijk zelf ervaren dat je kind niet altijd alleen maar liegt en ook regelmatig (en steeds vaker) gewoon de waarheid vertelt. Zie deze ‘controle’ dan ook meer om je er zelf van te overtuigen dat je kind jou inderdaad de waarheid vertelt in plaats van dat je hem op een leugen wil betrappen. Als je merkt dat je kind inderdaad vaker de waarheid vertelt, dan zul je automatisch steeds minder gaan controleren.
Het is belangrijk om – nadat je kind je de waarheid heeft verteld – goed met die waarheid om te gaan. In het proces van het ‘afleren van liegen’ is het altijd goed om zeer positief te reageren op het feit dat je kind de waarheid heeft verteld. Op dit moment is het vertellen van de waarheid misschien zelfs belangrijker dan de inhoud van die waarheid.
Bijv. Als jouw kind eerlijk tegen jou durft te zeggen dat hij jouw gouden armband (waar je grote emotionele waarde aan hecht) kapot heeft gemaakt, dan is het vertellen ervan nu belangrijker dan dat de armband kapot is. Dat de armband kapot is, is absoluut niet fijn, maar als het je lukt om in dit soort situaties – waarin het voor je kind echt heel lastig is om eerlijk te zijn – aan te geven dat je blij bent dat je kind jou de waarheid heeft verteld dan heb je al heel veel gewonnen. En wat betreft de armband kun je na een tijdje oprecht aan je kind vragen wat hij zelf voor oplossing heeft voor de kapotte armband. Soms sta je versteld over de mooie reacties die je dan van je kind krijgt.
moeder_dochter_lachend_knuffelenSTAP 3: Spreek af wat er gebeurt als je kind de waarheid vertelt.
Als je merkt dat je kind eerlijk tegen je is, dan is het goed om op z’n minst tegen hem te zeggen dat je het fijn vindt dat hij eerlijk is. Geef hem dus een compliment en evt. een knuffel. Daarnaast kun je afspreken dat hij – voor iedere keer dat hij eerlijk is – een sticker mag plakken of een punt kan verdienen om zo te werken naar een grotere ‘beloning’.
LET OP: Deze stap – ‘op een positieve manier omgaan met de waarheid vertellen’ – slaan we als ouders vaker over, maar deze is echt net zo belangrijk – misschien zelfs nóg belangrijker – dan stap 4.
Lees hier meer over een effectief beloningssyteem voor kinderen.

STAP 4: Spreek van te voren af wat er gebeurt als je kind liegt.

Bedenk zelf wat een passende consequentie is als je kind liegt. Je kind mag dan bijv. (’s middags of de dag erna) niet met een vriendje afspreken, hij mag ’s avonds geen televisie kijken ed. Het is belangrijk dat je kind zelf ook vooraf weet wat de gevolgen zijn van liegen. Vertel dus ook je kind wat de gevolgen zijn van het vertellen van een kleine of grote leugen.
Zorg ervoor dat het consequenties zijn waar jij je als ouder aan kunt houden. Als je vooraf eigenlijk al weet dat je de consequentie toch niet (helemaal) gaat doorvoeren, dan heeft het geen zin om ‘m als consequentie te gebruiken. Zorg er ook voor dat de consequentie in proportie is; ‘zonder eten naar bed’, een ‘pedagogische tik’ (of erger) zijn nooit in proportie.
Aangezien je naast de mogelijke consequentie ook met je kind hebt afgesproken wat het hem ‘oplevert’ als hij eerlijk is, zal hij door deze combinatie eerder geneigd zijn om de waarheid te vertellen.

man_lange_neusM’n e-zineabonnees lazen ook nog stap 5 over hoe je als ouder een goed voorbeeld kunt zijn en over een leugentje om bestwil of andere smoesjes.

Wil jij voortaan ook alle opvoedtips van Joyce lezen?
Klik dan hier en meld je GRATIS én vrijblijvend aan voor Joyce’ e-zine, boordevol praktische opvoedtips; het e-zine verstuurt ze steeds op de 1e dag van de maand. Kort na je aanmelding ontvang je alvast haar E-boek ‘5×5 OpvoedTips – Nóg meer genieten van opvoeden’ in je mailbox, zodat je meteen met de eerste praktische tips kunt beginnen. Ook het e-boek ontvang je GRATIS én zonder verdere verplichtingen.



Vind je het lastig om bovenstaande tips uit te proberen?
Of heb je deze aanpak al vaker toegepast, maar heb je het idee dat deze bij jou niet werkt? Ben je op zoek naar aanvullende informatie en tips om op een goede manier op het vervelende gedrag van je kind te reageren? Neem dan contact met me op.
Om op een positieve manier op te voeden, heb je hierboven een aantal basale tips gelezen, die van toepassing zijn in een specifieke situatie. Hiermee kun je alvast aan de slag om de opvoeding van je kind aan te pakken. Daarnaast zijn er natuurlijk nog andere manieren om de opvoeding van je kind aan te pakken. Wil je graag weten welke manieren er nog meer zijn of wil je weten welke manier het best past jou en je kind past?
Neem dan contact met me op (via joyce@aksecoaching.nl of +31-6-11107102), zodat ik er – samen met jou – voor kan zorgen dat jouw kind de opvoeding krijgt die het verdient en die bij jou, je kind en je gezin past.
Wil je reageren op dit artikel of dit thema?
Zet je reactie dan onder dit artikel.
Wil je graag meer tips over leren luisteren en positief opvoeden?
Kom dan eens naar een lezing of workshop, die ik over dit thema houd. Klik hier om te zien wanneer de volgende thema-avond gepland staat en/of stuur een e-mail naar info@aksecoaching.nl om er een samen met mij te organiseren.
Het is natuurlijk ook mogelijk om ‘op maat’ adviezen te krijgen in een gesprek één-op-één; we plannen dan samen een kennismakingsgesprek (dat kan o.a. bij mij op kantoor of via Skype).
Ik hoop van harte dat je op basis van deze tips op een leuke manier aan de slag kunt met opvoeden én dat je opvoeding op een fijne, rustige en plezierige manier kan verlopen. Ik wens jullie veel plezier samen!
Met vriendelijke groet,
Joyce Akse

© 2015-2017. Joyce Akse/Akse Coaching, alle rechten voorbehouden.
Geschreven door Joyce Akse van Akse Coaching – Opvoedcoaching & Opvoedadvies.

logo_akse_coaching_groot_nieuw=> Ga (terug) naar de website van ‘Akse Coaching – Opvoedcoaching & Opvoedadvies’.
Joyce gebruikte voor dit artikel de volgende referentie(s):
– Oosterhof-van der Poel, M. (2013). Opvoedingsproblemen 4-12 jarigen: Handleiding voor opvoeders. Koninklijke Van Gorcum BV: Assen.- Sanders, M.R., Markie-Dadds, C., & Turner, K.M.T. (2007). Liegen (Tipsheet Basisschoolleerlingen). The University of Queensland: Australia.