Je kind is 2 jaar en doet om de haverklap zijn speentje in de mond. Als hij zich even niet zo prettig voelt, als hij moe wordt, als hij in bed ligt, als hij verdrietig is, als hij mama mist; hij pakt dan steevast zijn speen. Je ziet wel dat je kind het ontzettend fijn vindt om zijn speentje in te hebben; hij wordt er meteen rustig van. En je weet ook dat baby’s en jonge kinderen een grote zuigbehoefte hebben en dat het dan handig is om een speentje te gebruiken. Maar jouw kind is nu bijna 3 jaar en het zou fijn zijn als hij toch langzaamaan wat minder afhankelijk wordt van zijn speen. Je hebt al wel eens geprobeerd om het speentje weg te gooien, maar toen moest hij zo hard huilen, dat je toch maar weer een nieuwe hebt gekocht.
⇒ Hoe zorg je er nou voor dat je kind niet steeds maar weer zijn speen pakt? Hoe kun je het speengebruik van je kind afleren? Deze vragen beantwoord ik voor je in dit artikel.
Heel veel kinderen hebben een speentje. Tot de leeftijd van één jaar is daar ook helemaal niks mis mee, want vanaf de geboorte tot 9-12 maanden hebben baby’s nog een grote zuigbehoefte. Met behulp van een speentje kan er mooi aan die zuigbehoefte voldaan worden. Maar ook als kinderen 1 of 2 jaar oud zijn hoef je je nog geen grote zorgen te maken over het speengebruik van je kind. Toch is het mogelijk om ook bij deze jonge kinderen het speengebruik langzaam maar zeker af te bouwen en af te leren.
TIP: Bied je pasgeboren baby niet te vroeg een speen aan in verband met mogelijke tepel-speenverwarring. Vanaf het moment dat je kindje goed aan de borst drinkt, kun je gewoon een speentje aanbieden.
Zuigbehoefte
Vanaf 9-12 maanden neemt de zuigbehoefte van kinderen af. Als kinderen dan nog een speen nodig hebben, is het meer aangeleerd gedrag. Je zou het dan een gewoonte, aangeleerd gedrag of misschien wel een ‘verslaving’ kunnen noemen. Dat klinkt heel zwaar, maar het voordeel hiervan is dat je het goed kunt afleren. Daarmee wil ik niet zeggen dat het afleren makkelijk is of zonder slag of stoot gaat, maar het afleren van de speen is wel in een paar stappen te doen. Het is gelukkig geen hogere wiskunde… 😉
⇒ In dit artikel geef ik je dan ook een duidelijk stappenplan waarmee je dat stap voor stap voor elkaar krijgt.
Waarom wil je eigenlijk voorkómen dat je kind te lang een speen gebruikt?
Als je kind te lang en te intensief zijn speen in zijn mond heeft, dan kleven daar helaas een aantal nadelen aan. Die zet ik hieronder voor je op een rij.
– De tanden en kiezen van je kind kunnen scheef gaan staan.
– De groei van je tandbogen en gehemelte van je kind kan een afwijking laten zien. Door het zuigen kan een ruimte tussen de boven- en ondertanden ontstaan (‘openbeet’) of vooruitstekende boventanden (‘overbite’).
– Je kind kan spraakproblemen, zoals slissen of lispelen, krijgen.
– Je kind kan slappe mondspieren krijgen, waardoor zijn mond vaker / langer blijft openstaan en hij minder goed articuleert.
– Als je kind een speen in heeft, dan zal hij minder snel iets zeggen of minder goed verstaanbaar zijn. Dat komt zijn sociale interactie en manier van communiceren niet ten goede.
Vraagtekens
Het is voor mij zelf alleen nog onduidelijk wat dan precies te lang of te intensief speengebruik is. Ik kan helaas niet achterhalen vanaf wanneer de gevolgen voor een kind echt (te) groot worden, dus hoe lang een kind zijn speen dagelijks in moet hebben voordat het er de negatieve gevolgen van ondervindt. Is dat bijv. al vanaf één uur per dag of pas wanneer hij de hele dag de speen in zijn mond heeft? En hoe lang moet dat vervolgens duren; is dat al bij een periode van een paar dagen, een periode van een aantal maanden of toch pas bij een periode van een jaar?
Ben jij logopedist, (kinder)tandarts of kinderarts en weet jij het antwoord op deze vraag? (liefst op basis van wetenschappelijk onderzoek) Laat het me dan vooral weten. Je kunt via deze link contact met me opnemen. Dankjewel alvast!
Je kunt de speen al vrij jong afleren. Sommigen zeggen dat het al mogelijk is vanaf 6-7 maanden; anderen rond het eerste jaar, dus eigenlijk vanaf het moment dat het niet meer om de zuigbehoefte gaat maar een gewoonte is geworden. Volgens Nederlandse tandartsen is het in ieder geval het beste om het speengebruik vóór het 4e jaar afgeleerd te hebben. Opvoedkundig gezien kan het beduidend eerder, bijv. als je kind 2 (uiterlijk 3) jaar is en op die manier helemaal speenvrij* naar groep 1 kan gaan. Realiseer je ook dat hoe langer je wacht, hoe moeilijker het wordt om af te leren…
*: Dus ook het slapen is dan zonder speen.
TIP: De gevolgen van duimen en spenen zijn hetzelfde, alleen is een speen makkelijker af te leren dan duimen. De speen kun je namelijk weggooien en een duim niet.
Om het speengebruik van je kind af te leren kun je de volgende stappen zetten:
(1) Bereid je kind er op voor dat de speen weggaat.
Het is goed om je kind voor te bereiden op veranderingen. Zo valt het niet rauw op zijn dak en komt de verandering niet te plotseling. Kinderen vinden het fijn om te weten wat ze kunnen verwachten. Ze houden van duidelijkheid.
Wat kun je doen ter voorbereiding:
– Praat met je kind over zijn speengebruik. Vertel je kind bijvoorbeeld dat hij nu te groot is voor de speen en dat de speen eigenlijk bedoeld is voor baby’s. Je mag ook best uitleggen dat het niet goed is voor zijn tanden / gebit.
– Lees samen boeken over dit thema. Er zijn in de bibliotheek veel prentenboeken te vinden die over dit onderwerp gaan. Denk maar eens aan ‘Anna gooit haar tutjes weg’ (K. Amant) en ‘Ik wil mijn speen’ (T. Ross). Ook die zijn leuk om samen met je kind te gaan lezen.
Let goed op wanneer je het speengebruik precies gaat afleren. Zoek daar een goede periode voor. Als er een spannende periode voor je kind zit aan te komen (bijv. als je kind bijna jarig is of binnenkort een broertje / zusje krijgt), dan is het beter om er nog even mee te wachten.
Maak je je zorgen over je kind (0-16 jaar) dat niet goed slaapt, luistert of eet? Of heb je een andere opvoedvraag, waar je graag een antwoord of oplossing voor wil?
Lees dan hier wat ik voor je kan doen om dat op te lossen.
Wil je eerst meer over mij en m’n bedrijf weten?
Lees dan hier meer over m’n achtergrond.
(2) De speen afbouwen
Als je hebt besloten dat je kind minder wilt laten spenen, dan is het goed om het speengebruik eerst langzaam aan af te bouwen. Als je kind de speen nu nog op ieder moment van de dag zou mogen pakken, dan spreek je eerst duidelijke momenten af waarop je kind de speen nog wél mag. Je kunt bijvoorbeeld afspreken dat je kind de speen alleen nog krijgt op momenten dat het moe is (bijv. in bed, voor de tv, kort na het eten). Overdag is het goed om bijv. een timer te zetten of om op de klok aan te wijzen hoe lang je kind de speen mag hebben. Op die manier kan je kind ook zelf in de gaten houden hoe lang het de speen nog mag hebben. Een half uurtje per keer is nu lang genoeg.
Op andere momenten gaat het speentje dus weg. Dat kun je dan samen met je kind in een mooi doosje doen, zodat je kind weet dat het speentje dan echt even weg is. (Zeg bijv. dat het speentje nu even gaat slapen en dat het pas wakker wordt op het moment dat je kind het weer mag hebben.) Die momenten kunnen steeds minder vaak per dag gaan voorkomen, totdat je kind de speen alleen nog nodig heeft bij het slapen.
Over het afbouwen mag je natuurlijk zo lang doen als je zelf wilt. Maar houdt het ook voor jezelf overzichtelijk. Daarom is het goed om met jezelf af te spreken hoe lang het afbouwen gaat duren; het moet in principe in 2 weken lukken, houdt een maximum aan van 4 weken. Dan heb je ook voor jezelf een duidelijke einddatum.
De afspraken, die je hierover met je kind maakt, moeten voor je kind heel duidelijk zijn. Dat betekent dat je ze vooraf duidelijk aan je kind zegt, zodat je kind ze goed weet. Én dat betekent ook dat je je – vanaf het moment dat je de afspraken hebt uitgelegd – er zelf heel goed aan houdt. Dus ook al is je kind een keer heel erg verdrietig of boos omdat het het speentje niet krijgt, terwijl het het zo graag wil, je houdt je dan toch gewoon aan de afspraak.
Op zo’n moment mag je natuurlijk wel je kindje troosten en/of een knuffel geven, zodat het op die manier weer rustig wordt. Het is heel normaal dat je kind – vooral in het begin – gaat protesteren; het vindt die speen namelijk echt heerlijk en het is er zo aan gewend. Voor jou als ouder is het echt belangrijk om de afspraken aan te houden.
TIP: Laat je kind weten dat je het knap vindt dat hij al een hele tijd geen speen heeft gehad of er al een tijd niet naar heeft gevraagd. Als je kind weet dat hij goed bezig is, dan stimuleert hem dat nog meer om vol te houden.
Je vraagt je misschien af of het zin heeft om afspraken te maken met heel jonge kinderen (bijv. als je kind nog maar één jaar is), maar ook dan is het goed om vooraf de afspraken tegen je kind te zeggen. Je kind begrijpt het misschien niet helemaal en kan er ook nog niet adequaat op reageren, maar het heeft toch door dat er iets gaat gebeuren. En als je vervolgens bij iedere keer dat je de speen in het doosje stopt duidelijk uitlegt wat de bedoeling is, dan snapt je kind het gaandeweg steeds beter. En dan misschien nog niet zo zeer door wat je zegt, maar vooral door wat je doet…
Cold turkey
Er bestaat ook een rigoureuze aanpak om je kind het speengebruik af te leren; dan sla je stap 2 helemaal over. De speen is dan van het ene op het andere moment weg. Bijvoorbeeld als je kind een keer tegen je zegt dat hij de speen niet meer hoeft, dan doe je ‘m meteen weg. Of je spreekt af dat je op een specifiek moment de speen weggooit. Dat kan ook. Tenminste, als je weet dat je het zelf vol houdt…
Stap 1 en 2 uit deze aanpak sla je dan min of meer over. Stappen 3 en verder blijven dan wel van toepassing.
(3) De speen gaat weg.
Er komt een moment dat je besluit om de speen helemaal weg te doen. Kondig dat moment duidelijk bij je kind aan. Dat hoeft geen weken van te voren te zijn; voor jonge kinderen is 3-5 dagen van te voren lang genoeg. Door de voorbereiding, die ik hierboven beschreef, is een klein aantal dagen echt genoeg.
Dat kun je koppelen aan een moment waarop je je kind de speen zelf laat weggeven. Is er in je omgeving een baby’tje geboren? Komt Sinterklaas er bijna aan? Gaat het speentje met een bootje of met behulp van ballonnen naar kleine kindjes? Dan kun je je kind het speentje zelf laten wegdoen. Je kunt je kind het speentje in een doosje of envelop laten doen en vervolgens de speen op de brievenbus of bij de schoen leggen. Je kunt je kind het speentje ook in een bootje laten doen en de speen zo laten wegvaren of aan ballonnen vast laten maken, waarna de ballonnen met de speen wegvliegen. Je kunt de speen ook – samen met je kind – naar de spenenfee laten opsturen, die zijn speen dan naar pasgeboren baby’tjes brengt.
Kortom, er zijn allerlei manieren om je kind op een passende manier definitief afscheid te laten nemen van zijn speen. De speen is daarna echt weg.
Wil je graag een thema-avond over opvoeden bijwonen?
Kijk dan in Joyce’ online Agenda voor een workshop, lezing of OpvoedParty bij jouw in de buurt.
Wil je Joyce graag uitnodigen om een thema-avond over opvoeden te geven?
Kijk dan hier voor mogelijke thema’s en/of neem contact met haar op.
(4) De speen blijft weg.
Zodra je de speen weg hebt gedaan, is dat echt een ‘point of no return’. Als de speen weg is, blijft de speen weg. Het zal na het afscheid echt nog wel eens voorkomen dat je kind vraagt om de speen, dat het er om gaat huilen of misschien wel boos op je wordt. Dat zijn normale reacties, maar echt geen redenen om een nieuwe speen in huis te halen. Als de speen eenmaal weg is, blijft ‘ie weg. Haal je op zo’n moment toch een nieuwe speen, dan zul je ook daarvan een keer afscheid moeten nemen; en dan begint het hele verhaal weer van voren af aan… Blijf steeds voor ogen houden waarom je je kind van de speen wil afhelpen: het heeft nadelige gevolgen voor zijn spraak en gebit. En je wil je kind heel graag voor die echte problemen behoeden.
Lees hier wat je kunt doen als je kind zonder speen moeilijker in slaap valt of als je kind maar blijft huilen.
(5) Moeilijke momenten
Uiteraard zullen er momenten komen waarop je kind ontzettend graag zijn speentje zou willen hebben. Denk maar aan momenten waarop je kind moe is of zich niet lekker voelt. Hij zal er dan bij jou om vragen en misschien zelfs gaan huilen of heel erg boos worden. Dat zijn ontzettend lastige momenten. Je kunt je als ouder namelijk heel goed voorstellen dat je kind zijn speentje op dat moment zo graag wil, maar je weet ook dat het voor je kind belangrijk is om er op dat moment niet aan toe te geven. Probeer je kind op zo’n moment af te leiden met iets anders; ga samen spelen, een boekje lezen etc. Op die manier komt je kind op andere gedachten en zal het weer even zijn speen vergeten zijn. Je mag je kind dan ook een knuffelbeest, waar hij toch al vaker mee knuffelt, geven. Die knuffel kan dan het effect van de speen overnemen en hem ook een troostend of rustgevend gevoel geven. Op die manier help je je kind echt even door zijn moeilijke momenten heen. En een knuffel is nou eenmaal niet nadelig voor de spraak of het gebit van je kind…
Mocht je dat toch erg lastig vinden: realiseer je dan dat je iedere keer dat je op zo’n lastig moment toch toegeeft je het de volgende keer nóg moeilijker zult krijgen om de speen weg te houden. Je kind zal dan namelijk nóg meer in de strijd gooien om toch zijn speentje te krijgen.
Wil je graag reageren op dit artikel?
Dat mag! Zet jouw reactie dan onder dit bericht. Houd het wel constructief, liefst in de vorm van ‘Tips & Tops’. Dankjewel voor je medewerking!
Wil jij ook Joyce’ nieuwste OpvoedTips lezen én ze als eerste in je mailbox ontvangen?
Dat kan! Helemaal gratis en vrijblijvend. Aanmelden is heel eenvoudig.
Cadeau: Als welkomstcadeau ontvang je meteen na je aanmelding het E-book ‘Nóg meer genieten van je kind – 5 x 5 OpvoedTips’.
Je leest er hier meer over.
Heb je vragen over dit thema, wil je meer weten over het onderwerp of heb je een andere opvoedvraag? Neem dan contact met me op.
Met vriendelijke groet,
Joyce Akse
Opvoedcoach & Psycholoog | http://www.aksecoaching.nl | info@aksecoaching.nl
© 2019. Joyce Akse / Akse Coaching, alle rechten voorbehouden.
Geschreven door Joyce Akse van ‘Akse Coaching – Opvoedcoaching & Opvoedadvies’.
Klik hier voor jouw dagelijkse portie OpvoedInspiratie op Facebook.
Lees meer artikelen van Joyce boordevol waardevolle OpvoedTips:
– ‘Mijn kind kan niet zonder zijn smart Phone. – Hoe je het smart phone-gebruik van je kind in goede banen leidt.‘
– ‘Zit nou toch NIET stil! – Over: Hoe je je kind stimuleert om MEER te bewegen.‘ Klik hier.
– ‘Waarom worden kinderen en tieners toch zo boos?‘
– ‘Sturing & verbinding: Waarom beide aspecten onmisbaar zijn in de opvoeding van jouw kind.‘
Klik hier voor meer waardevolle opvoedtips van Joyce, bijv. over (niet) willen luisteren, slapen of eten ed.
Artikelen, die Joyce als inspiratie gebruikte voor het schrijven van dit artikel:
– Vis, C. (2017). ‘Waarom baby’s verslaafd raken aan de speen’ (NRC). Klik hier.
– Karp, H. ‘How and when to give up the pacifier’. Happiest Baby on the Block. Klik hier.
– ‘Stoppen met de speen: 10 tips’. Ouders van Nu. Klik hier.
Ga (terug) naar de website van Akse Coaching: http://www.aksecoaching.nl.
Akse Coaching 